Waarom steeds meer millennials te maken krijgen met kanker

Een generatie die sneller ziek wordt

Steeds meer dertigers en veertigers krijgen diagnoses die vroeger vooral bij ouderen voorkwamen: hoge bloeddruk, diabetes type 2 en zelfs kanker. Onderzoek wijst erop dat millennials – mensen geboren tussen 1981 en 1995 – de eerste generatie zijn met een hoger risico op kanker dan hun ouders.

Uit een wereldwijde analyse, gepubliceerd in het tijdschrift BMJ Oncology, blijkt dat het aantal gevallen van vroege kanker (voor het 50e levensjaar) tussen 1990 en 2019 met 79 procent is gestegen, terwijl het aantal sterfgevallen met 28 procent toenam.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Hoewel genetica een rol speelt, benadrukken de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het National Cancer Institute (VS) dat slechts 5 tot 10 procent van alle kankers wordt veroorzaakt door erfelijke factoren. De overige gevallen hangen samen met leefstijl en omgevingsinvloeden, zoals voeding, beweging, slaap en blootstelling aan schadelijke stoffen.

Wat we eten, ademen en doen telt

Onderzoekers wijzen vooral naar de manier waarop we leven: wat we eten, hoeveel we slapen, hoeveel stress we ervaren en hoe vaak we bewegen. In vergelijking met eerdere generaties leiden millennials vaker een sneller, digitaler en stressvoller bestaan. Dat laat sporen na – ook in onze cellen.

Kinderobesitas en bewerkte voeding

Een belangrijk verschil zit in voeding. Sinds de jaren tachtig is kinderobesitas wereldwijd sterk toegenomen. Volgens de WHO waren in 2022 meer dan 390 miljoen kinderen en jongeren te zwaar, van wie 160 miljoen obees.

Dat overgewicht op jonge leeftijd blijft niet zonder gevolgen. De Colon Cancer Foundation verwijst naar een meta-analyse van 4,7 miljoen mensen waaruit blijkt dat een hoge BMI in de jeugd het risico op darmkanker op volwassen leeftijd verhoogt met 39 procent bij mannen en 19 procent bij vrouwen.

Daarnaast speelt voeding met veel ultrabewerkte producten een rol. Uit onderzoek blijkt dat dit soort voeding de bacteriële diversiteit in de darmen verlaagt en de groei van ontstekingsbevorderende bacteriën stimuleert. Dat kan leiden tot een verhoogde ontstekingsgevoeligheid en spijsverteringsproblemen — twee processen die in verband worden gebracht met een groter kankerrisico.

Alcohol en ‘gezellige’ risico’s

Jarenlang werd gedacht dat een glas wijn gezond kon zijn, maar die mythe is achterhaald. De International Agency for Research on Cancer (IARC), onderdeel van de WHO, classificeert alcohol als een klasse 1-carcinogeen — net zo kankerverwekkend als tabak.

Volgens het Spaanse Ministerie van Volksgezondheid (EDADES-onderzoek) drinken millennials minder vaak dan oudere generaties, maar wél vaker grote hoeveelheden in korte tijd — het zogeheten binge drinking. Dat vergroot het risico op hart- en leverproblemen, maar ook op verschillende vormen van kanker.

Daar komt nog iets bij: in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Science & Technology schreven onderzoekers dat veel bieren PFAS bevatten — ook wel ‘forever chemicals’ genoemd. Deze stoffen worden in verband gebracht met hogere risico’s op nier- en teelbalkanker.

Slapen is genezen

Millennials slapen gemiddeld 30 tot 45 minuten minder per nacht dan babyboomers. Door schermgebruik en sociale media in de avond komt de aanmaak van melatonine, het hormoon dat onze cellen beschermt en het slaap-waakritme regelt, in de knel.

Volgens wetenschappelijke publicaties kan chronisch slaapgebrek het herstel van DNA-cellen verstoren en het afweersysteem verzwakken. Dat betekent niet dat slaapgebrek direct kanker veroorzaakt, maar het vergroot wél de kwetsbaarheid van het lichaam voor celbeschadiging en ontstekingen.

Bekijk ook

Cardioloog waarschuwt: te weinig slaap schaadt je hart | Happy in Shape

Een goede nachtrust lijkt vanzelfsprekend, maar volgens deze cardioloog kan slapen van levensbelang zijn: “Elke nacht 7 tot 8 uur kwalitatieve slaap beschermt tegen hoge bloeddruk, hartritmestoornissen en andere hartproblemen.”

Stress: de stille verzwakker

De moderne levensstijl zorgt ervoor dat millennials structureel hoge cortisolwaarden hebben — het stresshormoon dat het lichaam in een constante staat van paraatheid houdt.

Langdurige stress verhoogt de bloeddruk, verstoort de bloedsuikerspiegel en onderdrukt het immuunsysteem. Volgens verschillende onderzoeken kan chronische stress leiden tot aanhoudende ontstekingen en zelfs slapende tumorcellen activeren. Mensen met langdurige stressklachten hebben volgens epidemiologische studies tot twee keer meer kans om aan kanker te overlijden dan mensen die stress beter reguleren.

Medicijnen zonder recept

Jongere generaties grijpen sneller naar pijnstillers, maagzuurremmers en antibiotica zonder medisch advies. Regelmatig gebruik van paracetamol kan leverproblemen veroorzaken, en langdurig gebruik van antibiotica of antacida verstoort de darmflora, wat indirect het risico op spijsverteringskanker verhoogt.

Ook langdurig gebruik van anticonceptiepillen kan een licht verhoogd risico op borst- en baarmoederhalskanker geven, al bieden ze wél bescherming tegen eierstok- en baarmoederslijmvlieskanker.

De toekomst ligt in onze handen

De vooruitzichten zijn zorgwekkend: tegen 2050 zal het aantal kankergevallen wereldwijd naar verwachting stijgen van 20 naar bijna 35 miljoen. Toch is de boodschap niet hopeloos.

De meeste risicofactoren hebben we zelf in de hand. Gezonder eten, beter slapen, stress verminderen en bewuster omgaan met alcohol en medicatie kunnen het verschil maken. Zoals de auteur van het onderzoek, Lydia Begoña Horndler Gil van de Universidad San Jorge, schrijft: “We zijn de generatie van snelheid, stress en snelle oplossingen, maar we kunnen veel van de risicofactoren zelf beïnvloeden.”