Steeds meer mensen missen verstandskiezen – en dat is niet het enige wat blijkt te verdwijnen

Je bent niet alleen als je geen verstandskiezen hebt

Kreeg jij nooit die gevreesde verdoving of hamsterwangen na het trekken van je verstandskiezen? Grote kans dat dat niet komt door geluk, maar door evolutie. Volgens onderzoekers van de Universiteit Leiden en Naturalis wordt ongeveer één op de vijf mensen tegenwoordig geboren zonder verstandskiezen. En dat is geen toeval. Ons lichaam past zich langzaam aan een nieuwe manier van leven aan – en dat zie je terug in ons gebit.

Waarom verstandskiezen overbodig worden

Onze voorouders hadden hun verstandskiezen hard nodig. Ze kauwden op taai vlees, rauwe planten en harde noten – zonder tandenborstel in de buurt. Hun gebit sleet snel, en dan kwam die extra set kiezen goed van pas. Tegenwoordig koken we, eten we zachter en poetsen we twee keer per dag. Dat betekent: minder slijtage, en dus geen reserve-kies meer nodig.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Volgens paleontoloog Yanell Braumuller van de Universiteit Leiden is er nóg een reden dat verstandskiezen verdwijnen: onze kaken zijn kleiner geworden. “Doordat ons voedsel zachter is, gebruiken we onze kaakspieren minder intensief,” legt ze uit. “Daardoor is er simpelweg minder ruimte voor die extra kiezen.”

Meer hersenen, minder kaak

En daar komt nog iets bij: terwijl onze kaken kleiner werden, groeiden onze hersenen juist. De schedel moest meer ruimte maken voor herseninhoud – en ergens moest die extra centimeters vandaan komen. Je zou kunnen zeggen dat onze hersenen het gewonnen hebben van onze kiezen. Een evolutionaire trade-off, noemen wetenschappers dat: als het ene groter wordt, moet het andere krimpen.

Andere lichaamsdelen die aan het verdwijnen zijn

De verstandskies is niet het enige lichaamsdeel dat stilletjes uit de evolutie verdwijnt. Neem de palmaris longus, een spier in je onderarm die ooit handig was om in bomen te klimmen. Ongeveer 15 procent van de mensen heeft hem niet meer. Hoor jij daarbij? Druk je duim en pink tegen elkaar en buig je pols iets: zie je in het midden een pees omhoog komen, dan heb je ’m nog.

Of denk aan het kleine spiertje bij je oor waarmee sommige mensen hun oren kunnen bewegen. Vroeger nuttig om gevaar te horen, nu vooral goed voor partytrucs. Ook dat spiertje verdwijnt langzaam uit onze genen.

Bekijk ook

Deze 4 vergeten gerechten uit de jaren '70 zijn ineens weer razend populair — en dit is waarom | Gezondnu

Wat ooit zuinig koken heette, noemen we nu comfortfood. Waarom gerechten als stamppot, linzensoep en broodpudding weer helemaal terug zijn.

Evolutie in real time

Evolutie klinkt als iets van miljoenen jaren, maar sommige veranderingen gebeuren nu al in ons lichaam. De verstandskies is daarvan het meest zichtbare voorbeeld. Wat we eten, hoe we leven en zelfs hoeveel we nadenken, laat sporen achter in ons lijf.

Wie weet, over een paar duizend jaar lachen mensen om het idee dat hun voorouders ooit verstandskiezen hadden – net zoals wij dat doen bij de staart van een aap.