De aanhoudende tropische temperaturen zijn een feestje voor wie dol is op de zomer, maar zorgen ook voor een explosie van piepkleine beestjes in eikenbomen: de eikenprocessierups. Tachtig procent van de Nederlanders weet niet wat je moet doen als je in aanraking komt met de brandhaartjes van deze rups. Tijd voor een opfriscursus!
De eikenprocessierups. Misschien heb je er nog nooit van gehoord, maar deze rupssoort houdt de afgelopen weken heel Nederland in zijn greep. De eikenprocessierups is de rups van een nachtvlinder. De rups legt eitjes in een eikenboom en komt elk jaar rond de zomer weer tevoorschijn. ‘s Nachts gaan de harige beestjes groepsgewijs in optocht (processie) op zoek naar eikenbladeren om zich mee de voeden. Doordat de temperaturen sinds mei al tropisch zijn, dook deze plaaggeest eerder op dan normaal en is er momenteel sprake van een rupsenplaag in ons land. Nog nooit zorgden deze beestjes voor zoveel klachten voor mens en dier.
De brandharen van de rups zorgen voor klachten
Het is goed om te weten dat je niet bang hoeft te zijn voor de rups zelf, maar voor zijn minuscule brandhaartjes. De rups is zelf ook harig, maar dit zijn niet de haren die schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid. Iedere rups heeft zo’n 8.000 brandharen die met het blote oog niet te zien zijn. Hiermee beschermt hij zich tegen indringers. Door de hitte zoeken de rupsen verkoeling en verplaatsen ze hun nesten naar een lagere plek in de boom. Daardoor is de kans groter dat je met de brandharen in contact komt. De haartjes verspreiden zich door de wind, doordat nesten worden verwijderd of doordat rupsen uit het nest vallen. Het kan dus heel goed zijn dat je niet in de buurt bent geweest van een rups of eikenboom en wel klachten hebt. Want door de wind kunnen de haartjes wel honderd meter ver komen.
Klachten ontstaan al binnen een paar uur
Hoe weet je nu of de eikenprocessierups de boosdoener is van jouw klachten? Na contact met de brandharen, die je dus niet kunt zien, kunnen er al binnen enkele uren klachten ontstaan. Niet iedereen hoeft daar iets van te merken, de één is nou eenmaal gevoeliger dan de ander. Wie wel de pineut is merkt dit meteen. Je huid kan plotseling op een bepaalde plek of van top tot teen heftig gaan jeuken en branden, wordt rood en je kunt bultjes en blaasjes krijgen. Als de haartjes in je keel of neus terechtkomen, kan het lijken alsof je ineens hevig verkouden wordt. Compleet met loopneus, kriebel in de keel, hoesten en een benauwd gevoel. In zeldzame gevallen kan het gebeuren dat de brandharen de diepere slijmvlieslagen van het oog binnendringen. En wanneer deze niet operatief verwijderd worden, kun je daardoor zelfs blind worden. Let dus extra op als je plotseling rode en gezwollen ogen krijgt en op een plek met veel eikenbomen bent geweest.
Ben je in contact gekomen met de eikenprocessierups? Volg deze 5 stappen
1. Spoelen!
Spoel de huid of ogen goed met lauw water als het jeukt, brandt of opzwelt. Hoe eerder hoe beter, want met water spoel je de haartjes letterlijk weg. Een andere tip is de huid met plakband strippen zodat de haren blijven plakken.
2. Was je kleding
Ook je kleding kan vol zitten met brandharen van de eikenprocessierups. Als je die niet grondig wast, blijven de klachten. Was de kleding waarmee je buiten bent geweest op minimaal zestig graden.
3. Koel of smeer je huid in
Veel mensen hebben last van een jeukende huid. Krabben is dan verleidelijk, maar probeer dit niet te doen. Het verergert de klachten en kan ervoor zorgen dat de haartjes zich verder over je lichaam verspreiden. Een creme met menthol, aloë vera of calendula kan verlichting geven. De huid koelen kan ook helpen. De klachten gaan vanzelf, meestal binnen twee weken, weer over.
4. Naar de huisarts
Ga als de klachten ondragelijk zijn altijd naar de huisarts. Doe dit zeker als je benauwd of misselijk wordt en koorts hebt.
5. Blijf uit de buurt van eikenbomen
Wil je nieuwe klachten voorkomen? Zorg dan dat je je hals, benen en armen bedekt als je naar een gebied gaat waar veel eikenbomen zijn of blijf er simpelweg uit de buurt van. Om eikenbomen waar al ontdekte rupsen nog in zitten, hangt vaak een lint. Zo kun je de bomen vol rupsen herkennen. Als je zelf een nest hebt ontdekt kun je de gemeente inschakelen. Door experts worden de rupsen dan weggezogen. Raak de rupsen nooit aan en ook oude nesten niet. Achtergebleven brandharen kunnen tot wel vijf jaar voor klachten blijven zorgen.
