Eén op de vier mensen heeft spataderen. Kronkelende bloedvaten die blauw-paars door de huid schijnen. Maar wie hebben de meeste kans op spataderen? Zijn ze erfelijk? En kun je beter staan dan zitten? Dermatoloog Firdaus Ibrahim gaat de strijd aan met vijf fabels – of zijn het toch feiten?
Spataderen ontstaan doordat de kleppen in de aders niet goed sluiten en er bloed terugstroomt. Met name na lang staan of zitten, kan dat zorgen voor een zwaar of moe gevoel in de benen. De term ‘spataderen’ heeft trouwens plaatsgemaakt voor ‘veneuze ziekte’, waarbij spataderen slechts een uiting zijn. Het gaat om veel meer; van vocht in de benen tot een open been. “De term spataderen roept vaak cosmetische gedachten op, waardoor het probleem niet serieus wordt genomen,” legt dermatoloog Firdaus Ibrahim van Maastricht UMC+ uit.
Spataderen zijn erfelijk
Fabel en feit. “We zien wel dat in bepaalde families meer spataderen voorkomen dan in andere families. Er kan dus sprake zijn van een erfelijke aanleg, maar we hebben de erfelijke factoren tot nu toe (nog) niet geïdentificeerd.”
Als je ouder wordt, heb je meer kans op spataderen
Feit. “Bij ouderen worden vaker spataderen gezien. Bij mensen ouder dan zeventig jaar, werd zeventig tot tachtig procent spataderen gevonden. Bij mensen onder de twintig jaar was dat minder dan tien procent. Leeftijd is slechts één risicofactor. Het heeft te maken met vermoeidheid: de aderen in de benen hebben jarenlang hun werk moeten doen en gaan minder goed werken als je ouder wordt. Plus, veel ouderen worden minder mobiel en dat kan de druk in de beenaderen doen verhogen. Dat geeft ook een grotere kans op het ontwikkelen van spataderen.”
Zitten vergroot de kans op spataderen, je kunt beter staan
Fabel. “Langdurig zitten en staan is allebei niet heel goed; je kunt het beste bewegen. Als je zit en staat, blijft het bloed in de benen hangen. Terwijl je wilt dat het bloed van het been teruggaat naar het hart. Dat doe je door de kuiten aan te spannen. Zo wordt de druk in de aderen laag, maar als je zit of staat gebeurt dit niet.”
Je kunt spataderen ook bij de vagina hebben
Feit. “Vooral vrouwen tijdens en/of na hun zwangerschap, kunnen hier last van hebben. Wanneer je zwanger bent, neemt de druk toe op de vaten in het bekkengebied en de vagina. Door toename van de druk, kun je spataderen ontwikkelen. Als iemand meerdere zwangerschappen heeft gehad, is de kans op spataderen rondom het bekkengebied en de vagina groter.”
Spataderen zijn te voorkomen door een gezonde leefstijl
Fabel. “Mensen met overgewicht hebben een iets verhoogde kans op spataderen, maar het is geen sterk risicofactor. Vanwege de druk die je lokaal door het vet kunt krijgen, heb je kans op lekkende aderen. Maar ook slanke mensen kunnen dikke spataderen krijgen. De relatie is niet zo zwart-wit. En hoewel goed en voldoende bewegen belangrijk is, kun je verder niet veel invloed uitoefenen op de ontwikkeling van spataderen.”
4 tips om spataderen te voorkomen
- Heb je zittend werk? Beweeg met je enkels op een neer om zo je kuitspieren te activeren. Zo blijft het bloed stromen.
- Let op de manier waarop je loopt. Vooral ouderen wikkelen de voet niet meer goed af, waardoor de kuitspieren niet worden gebruikt. Goede looppas: je komt met de hak op de grond, je voet rolt over de grond en met de bal van je voet ga je weer omhoog. Je voelt je kuitspieren dan aanspannen.
- Steunkousen kunnen hulp bieden bij staand werk. Maar: steunkousen bieden ondersteuning – de naam zegt het al. Het is dus geen vervanging voor bewegen, genoeg bewegen blijft belangrijk!
- Als je vaak moet staan voor je werk, kun je een hele simpele oefening doen. Ga een paar keer op en neer met de enkel. Ofwel, sta even op je tenen en ga dan weer omlaag. Herhaal dit een paar keer achter elkaar.
