Thuiswerken, geen feestjes en familie en vrienden veel minder of helemaal niet zien. Dat een lockdown ons leven op z’n kop zet is duidelijk, maar wat is het effect hiervan op iemand die depressief is of angstig?
Of een lockdown je angstig of somber kan maken, is eigenlijk geen vraag. Dit is gewoon een feit, vind ik. Ook ik voelde de angst en onzekerheid. Over werk, over familie (zoals mijn oma die al COPD heeft) en over wat ons de komende tijd te wachten zou staan. Niemand zag dit aankomen. Sterker nog: zou je me een jaar geleden hebben verteld dat ik nu met mijn laptop aan de keukentafel werk, amper mijn vrienden zie en een mondkapje draag in de supermarkt, dan zou ik je stomverbaasd hebben aangekeken.
Psychische klachten verergeren
De lockdown kwam en is er nog steeds. Alles om de strijd tegen het coronavirus te winnen. Maar niet alleen deze strijd is een belangrijke, want wat betekent dit voor de mensen die al aan huis gekluisterd zaten, door bijvoorbeeld angst of een depressie? Is de klap die we allemaal voelen, voor deze mensen niet dubbel zo hard?
“Het ligt een beetje voor de hand, maar inderdaad: de situatie waar we nu in zitten kan de psychische klachten die mensen al hebben verergeren,” vertelt Lidewy Hendriks, psycholoog bij MIND, me als ik vraag of mensen echt meer klachten ervaren. “Als je een angststoornis of een depressie hebt, is het al heel moeilijk om je huis uit te komen en jezelf bij de kraag te vatten. Door een lockdown wordt je juist gestimuleerd om binnen te blijven. En dat is bijvoorbeeld bij een depressie precies wat je niet moet doen. Ook kan het zomaar zijn dat je meer zorgen erbij hebt gekregen, over je werk, je hypotheek, je relatie of familieleden die ziek zijn geworden.”
Neem klachten niet voor lief
Wat zijn de gevolgen hiervan? Volgens Hendriks is het een nog grotere uitdaging om psychische problemen midden in een lockdown aan te pakken. “Mensen die in deze tijd juist angstig of extreem gestrest zijn geworden, denken wellicht: ‘Ik ben niet de enige, dus hulp zoeken heeft geen zin’. Denk dit alsjeblieft niet. Niet iedereen heeft meteen hulp nodig, maar als je je langer dan twee weken anders voelt, bijvoorbeeld somber of angstig en je dagelijkse leven eronder lijdt, dan is hulp zoeken juist belangrijk. Vage klachten die aanhouden, zoals hoofdpijn en duizeligheid, zijn signalen van je lichaam waar je op moet letten. Anders kan angst veranderen in een angststoornis, stress in een burn-out en somberheid in een depressie. Neem klachten daarom nooit voor lief.”
Sinds de lockdown vermijden we meer situaties
En hoe zit dat voor mensen die al depressief of angstig zijn? “Je zult er nog meer energie in moeten steken. Dat is pittig, want die energie is al zo laag. We zien dat mensen bepaalde situaties door de lockdown extra zijn gaan vermijden. Iemand met straatvrees, een angststoornis, zal nu zeker in het belang van de lockdown de deur niet uitgaan. De angst wordt hierdoor alleen maar groter, omdat je extra de bevestiging krijgt dat ‘veilig’ binnen blijven verstandig en beter is. Ook mensen met smetvrees ervaren dit probleem. Ik hoor het van alle kanten. Je handen wassen en desinfecteren is sinds het coronavirus nog nooit zo’n belangrijk topic geweest en dus stimuleert het mensen met smetvrees om dit nóg meer te doen. Het gevolg is dat je straks weer vanaf nul kan beginnen.”
Omdat we veel thuiswerken, valt bijvoorbeeld ook de dagelijkse routine weg. Iets wat volgens de psycholoog juist zo belangrijk is. “Hele kleine dingen als je omkleden en opfrissen, ontbijten, op hetzelfde tijdstip opstaan en de deur uitgaan, gebeurt anders, niet of veel minder. Mensen met een depressie of angst juist hebben ritme en regelmaat nodig, zodat ze weten waar ze aan toe zijn. En dat stukje valt nu weg. Dat is zorgelijk.”
De kunst is om het los te laten
Op mijn vraag of ze zich als psycholoog zelf zorgen maakt, antwoordt ze kalm: “Dat probeer ik zo min mogelijk te doen. Natuurlijk schoot iedereen in het begin van de lockdown, in maart, in de stress. Maar ik denk ook dat we hierdoor leren om met dit soort situaties om te gaan. Al doet leren wel pijn. Ik ben blij dat ik vanuit mijn beroep wat voor mensen kan betekenen, maar ik kan ze niet antwoord geven op de vraag die we allemaal hebben: hoe lang gaat dit nog duren? Die onzekerheid voelen we allemaal en het is de kunst om dit los te laten, omdat je er nu eenmaal geen grip op hebt. Niemand heeft dat.”
Blijf steun zoeken of steun een ander
Welke gouden tips heb je voor mensen die nu midden in een depressie zitten of angstig zijn en de mensen daar omheen? “Blijf steunen zoeken of steun een ander. Zorgen voor elkaar, daar draait het tijdens deze hele coronacrisis al om en dat is zeker iets waar ik achtersta. Praat erover of trek aan de bel bij een professional. Als je elkaar niet kunt zien, bel, skype of app dan wél. Het kan zomaar de reden zijn waarvoor iemand wel zijn bed uitkomt.”
Schrijf piekergedachten van je af
Blijf ook goed voor jezelf zorgen, benadrukt ze. “Ga samen met iemand wandelen, zeker als je een depressie hebt is naar buiten gaan een must, eet gezond en ga op zoek naar je innerlijk zelf. Dit klinkt zweverig, maar dat is het niet. Stel jezelf de vraag: waar wil ik naar toe en hoe ga ik daar komen? En focus je op wat wél goed gaat. Schrijf bijvoorbeeld elke avond voor het slapengaan drie dingen op, hoe klein ze ook zijn, die goed gingen of waar je blij van werd. Pieker je veel? Schrijf het van je af. Maak een lijstje met piekeronderwerpen en kies vaste momenten op de dag waarop je daarover gaat piekeren. De rest van de dag is er voor andere zaken. Zo krijg je vat op het piekeren en niet andersom.”
Meer tips en informatie? Kijk dan op de website van MIND.
