Het nieuws staat er bol van: de Aziatische tijgermug heeft zich in Nederland gevestigd. Iedereen kan erdoor worden gebeten. Is dat reden tot zorg? “Absoluut”, zegt medisch entomoloog en muggenspecialist Bart Knols volmondig. “Als we niets doen om deze mug uit te roeien, moeten we ons voorbereiden op een scenario waarbij de tijgermug mogelijk ziektes overbrengt.”
De tijgermug heeft zich nu officieel in Nederland gevestigd. Is dat reden tot zorg?
Entomoloog en muggenspecialist Bart Knols: “Absoluut. Als we niets doen om deze mug uit te roeien, moeten we ons voorbereiden op een scenario waarbij de tijgermug ziektes kan overbrengen zoals knokkelkoorts of het Zikavirus. Het trieste is dat we dit met de juiste middelen kunnen voorkomen, maar dat er te weinig wordt gedaan.”
Hoe kan de tijgermug uitgeroeid worden?
“Door heel nauwkeurig en systematisch op zoek te gaan naar alle broedplaatsen van de tijgermug, deze op te ruimen of te behandelen met een biologisch bestrijdingsmiddel. Als dat goed wordt gedaan, kunnen invasies worden uitgeroeid. Langer hiermee wachten betekent dat de klus steeds groter en dus duurder wordt. Daarom was mijn voorstel al een aantal keer in de pers om het leger hierbij in te zetten.”
Het leger? Echt? En, staat het leger al in de startblokken?
“Nee, de minister van Volksgezondheid heeft nog geen verzoek ingediend bij Defensie. Ik vind het onvoorstelbaar dat wordt gezegd: ‘We geven het op, we gaan hier geen geld meer in stoppen.’ Helemaal als je weet hoe in andere landen met zo’n probleem wordt omgegaan. In Brazilië werden meer dan 80 duizend soldaten ingezet tijdens de de crisis met het Zikavirus. In andere landen vindt men dat normaal. Als je in Nederland oppert het leger in te zetten, staan er cartoons in de krant van soldaten met vliegenmeppers en moeten we lachen. Hoe naïef kun je zijn?”
Waarom wordt er dan geen actie ondernomen?
“Misschien moeten er eerst slachtoffers vallen, wil men actie ondernemen. En dan nog: door de Q-koorts werden 100 duizend mensen geïnfecteerd en zijn er 70 doden gevallen. Desalniettemin is de politiek ermee weggekomen. Als we het hebben over de uitbraak van vogelgriep of de fipronil-affaire, dan zijn we er als de kippen bij om te zorgen dat de problemen worden aangepakt. Dat komt doordat de grenzen dan op slot moeten en we niet meer mogen exporteren. We zijn dan handel en inkomsten kwijt. Het lijkt alsof handel in Nederland op de eerste plaats staat en volksgezondheid op de tweede.”
Niet in actie komen tegen de tijgermug is in uw ogen dus geen optie?
“Nee, totaal niet. Ik pleit zelfs om dit op Europese schaal aan te pakken. Die mug staat natuurlijk niet stil bij de Nederlandse grens. Op 300 kilometer van de Nederlandse grens (in Karlsruhe, Duitsland) zijn al gevestigde populaties gevonden en de beestjes vliegen in buitenwijken van Parijs. Daarom moet er een bestrijdingsdienst op Europese schaal ingezet worden. Dat gaat veel geld kosten, maar het gaat nog veel meer geld kosten als de ziektes rondgaan. Mensen moeten dan meer geld investeren in hun gezondheid, we merken het aan de economie en het toerisme gaat omlaag. Defensie heeft aangegeven dat ze enkel civiele taken op zich nemen op basis van verzoeken uit andere Ministeries, in dit geval het Ministerie van Volksgezondheid.”
Hoe herken je de tijgermug?
“Je kunt het verschil tussen de gewone steekmug, de Culex pipiens, en de tijgermug vrij makkelijk zien. Het is een klein zwart/wit gestreept mugje. Hij is heel agressief en bijt overdag, terwijl andere muggen dat ’s avonds en ‘s nachts doen. Op het moment dat je buiten op een terras zit en je wordt hardnekkig lastiggevallen door een klein, zwart mugje dan is de kans groot dat het een tijgermug is.”
En wat kun je zelf tegen deze mug doen?
“Je moet vooral niet meteen naar de apotheek of drogist rennen voor een middel om mee te smeren, maar eerst in een straal van honderd meter rond je huis op zoek gaan naar een mogelijke broedplaats voor muggen. Als je die plaats hebt gevonden, kun je de populatie omlaag helpen. De emmer achter je schuur waar regenwater in zit, daar zit het probleem. Stilstaand water moet zo goed mogelijk worden opgeruimd. Je weet alleen hoe de Nederlandse burger is. De één zegt: ‘Ik ga dat netjes doen’ en de ander zegt: ‘Waar bemoeien ze zich mee. Ik doe mijn eigen ding en laat mijn oude verfblikken gewoon buiten staan en vollopen met regenwater.’ De problematiek wordt niet serieus genomen. Dat heeft er alles mee te maken dat niemand las heeft van een muggenbeet, los van een beetje jeuk. Niemand wordt er ziek van. Althans, nog niet. Hoe anders is dat bijvoorbeeld in Singapore, waar je een boete van honderden dollar riskeert als je in een schoteltje onder een bloempot water hebt staan waar muggen in kunnen broeden.”
Is de kans op doden door de tijgermug groot?
“Ik kan daar geen uitspraak over doen; het is allemaal kansberekening. Als die exotische mug niet rondvliegt, is de kans op bepaalde ziektes nul. Is die mug er wel, dan is de kans nog steeds heel klein maar niet meer nul. Een tijgermug kan meer dan twintig virussen overbrengen op mensen zoals knokkelkoorts en Zika. Raken mensen geïnfecteerd met een tropisch virus, terwijl ze niet in een ver land zijn geweest, dan wordt het niet snel ontdekt. De huisarts denkt dan dat het om een griepje, of een andere koortsachtige aandoening, gaat. Die persoon gaat naar huis en blijft doorlopen met dat virus, waardoor de kans op besmetting van meer muggen aanwezig is. Zo kan het een tijd duren voordat we erachter komen dat er iets aan de hand is.”
Hadden we de vestiging van de tijgermug kunnen zien aankomen?
“Muggenexperts waarschuwen al ruim tien jaar voor de vestiging van de tijgermug. Afgelopen december hebben we een brief gestuurd naar de Tweede Kamer over deze problematiek. We zeiden toen al dat de frequentie van de uitbraken zo snel toeneemt, dat als we het niet goed aanpakken we een definitieve vestiging van de tijgermug riskeren. We weten nu net dat de tijgermug zich definitief heeft gevestigd in Nederland. Het is dus zover. Dat is bijzonder frustrerend.”
