Ze zijn bol, zacht, egaal van kleur en iedereen heeft ze: moedervlekken. Nu het aantal mensen met huidkanker stijgt, zijn er ook meer zorgen over deze vlekjes op je huid. Wanneer zijn moedervlekken gevaarlijk? En waarom heeft de één er veel en de ander slechts een paar?
Moedervlekken zijn goedaardige, kleine groepen cellen die pigment produceren. Hoe meer pigment, hoe donkerder de kleur. Moedervlekken kunnen op je hele lichaam voorkomen, ook op je hoofd en onder je voeten. Deze vlekjes hebben trouwens niets met je moeder te maken, zoals de naam doet vermoeden. Moedervlekken zijn zo genoemd omdat veel baby’s ze al vroeg hebben. Het lijkt dus net alsof je ze van je moeder hebt gekregen. Dat klopt niet want het aantal moedervlekken op je huid is grotendeels erfelijk bepaald. Je krijgt ze van je moeder én je vader. Moedervlekken zouden dus net zo goed ‘vadervlekken’ kunnen heten.
Moedervlekken ontwikkelen zich tot je 35ste
“Bijna niemand wordt met moedervlekken geboren, met uitzondering van de aangeboren moedervlekken”, zegt dermatoloog Koen Quint, werkzaam in de Roosevelt kliniek en het Leids Universitair Medisch Centrum. “Bij baby’s kunnen er in de eerste levensjaar al moedervlekken op de huid verschijnen. De vlekjes kunnen zich blijven ontwikkelen tot je ongeveer 35 jaar bent.” Hoeveel moedervlekken je krijgt, is voor een groot deel erfelijk bepaald. Maar ook een lichte huid en veel onbeschermd zonnen in je puberteit, zouden volgens veel studies een rol spelen. “Het blijft gissen, want er zijn ook studies die het tegendeel beweren. Of een lichte huid en de zon echt invloed hebben op de hoeveelheid moedervlekken, moet verder worden onderzocht. Bij sproetjes op de schouders, die vaak worden verward met moedervlekken, is dat bijvoorbeeld wel zo. Veel zon betekent veel sproeten.”
De kans op huidkanker is heel klein
De cijfers liegen er niet om: Nederlanders krijgen steeds vaker de meest agressieve vorm van huidkanker (melanoom) en dit blijft stijgen. Huidkanker is daarmee de meest voorkomende kankersoort in ons land. Logisch dus dat we ons meer zorgen maken over deze vlekjes op onze huid, want een melanoom kan ook uit een moedervlek ontstaan. Wie meer dan elf moedervlekken op één arm telt, heeft er meer dan honderd op het hele lichaam, bleek uit een studie van Engelse onderzoekers. Heb je meer kans op huidkanker als je veel moedervlekken hebt? “Je hoeft je niet meteen zorgen te maken als je veel moedervlekken hebt. De kans op huidkanker is heel klein, maar natuurlijk wel iets groter als je er meer hebt en het is lastiger om ze te controleren”, zegt Quint. Gewone moedervlekken worden gelukkig zelden kwaadaardig. De kans daarop is minder dan één op een miljoen. Maar er bestaan ook onrustige, ‘atypische’ moedervlekken.
Let op als je moedervlek jeukt, bloedt of verandert
Quint: “Als een moedervlek gaat jeuken, van kleur (vooral zwart en blauw) of grootte verandert, plotseling gaat bloeden of als er een rode rand omheen ontstaat, moet er een belletje gaan rinkelen. Dit kan een onrustige moedervlek zijn. Ga ermee naar de huisarts. Het is belangrijk om te laten onderzoeken of het een melanoom is. Controleer je moedervlekken regelmatig zelf als je er veel hebt of als je familieleden hebt met huidkanker.”
Een haar uit je moedervlek trekken mag
Neemt het risico op huidkanker toe als je een moedervlek per ongeluk openkrabt of er een haar uittrekt? Als we het internet moeten geloven: ja. Het juiste antwoord: nee. “Doordat er bijvoorbeeld een wondje ontstaat lijkt het alsof je moedervlek in een gevaarlijke variant is veranderd, maar dat is niet zo. Er is geen onderzoek dat aantoont dat dit de kans op huidkanker vergroot. Wel wordt de moedervlek lastiger te beoordelen wanneer er een korstje op zit, ook voor de dermatoloog”, zegt Quint. De meeste melanomen ontstaan vaak spontaan op plekken in de huid waar eerder geen moedervlek heeft gezeten dan wel. De kans op huidkanker is dus uiterst klein en moedervlekken geven bijna nooit problemen. Maar vertrouw je het niet, ga dan altijd naar de huisarts.
