Na de Aziatische monsterwesp en de tijgermug, is er nóg een tropische verrassing die langzaam voor onrust zorgt: de superteek. Dit beestje is drie keer groter dan de Nederlandse teek, kan een ernstige ziekte overbrengen en is in staat om zelf op zijn doelwit af te gaan. Klinkt angstaanjagend … Is er reden tot paniek? Tekenexpert Joppe Hovius geeft antwoord op zes vragen.
1. Wat is de superteek voor tekensoort?
Joppe Hovius, hoogleraar Infectieziekten en oprichter van het Amsterdams Multidisciplinair Lymeziekte Centrum van het UMC: “Deze teek heet officieel de hyalomma-teek, maar staat bij ons nu vooral bekend als de superteek, of monsterteek. De teek is over de hele wereld te vinden; van Azië, Afrika en delen van het Midden-Oosten tot aan Zuid-Europa. Hij kiest vooral droge gebieden uit. Vorig jaar is de teek op paarden in Duitsland aangetroffen en dat laat zien dat de superteek zijn leefgebied aan het uitbreiden is.”
2. Wat zijn de verschillen tussen de Nederlandse teek en de superteek?
“Wist je dat het eigenlijk hele mooie beestjes zijn om te zien? Ze zijn bruin van kleur en hebben gestreepte pootjes. De superteek is wel drie keer zo groot. Dat maakt deze teek ook veel opvallender dan de teek die wij kennen. Nog een belangrijk verschil: waar de Nederlandse teek rustig op een grasspriet wacht tot zijn ‘prooi’ langsloopt om zich vervolgens vast te klampen, is de hyalomma-teek in staat om zelf op zijn prooi af te gaan. Dat klinkt beangstigender dan het is, want het is echt niet zo dat de teek je uren achtervolgt om vervolgens toe te slaan. De superteek heeft het vooral op hoefdieren gemunt en zal als daar de kans voor is er zelf naar toe gaan.”
3. Waarom is de teek zo berucht?
“Het zorgelijke aan deze teek is dat die een ernstige ziekte bij zich kan dragen, namelijk de Krim-Congo-hemorragische koorts. Dit is een virale infectieziekte, die gepaard gaat met hoge koorts en inwendige bloedingen. Omdat er nog geen specifiek medicijn bestaat tegen deze ziekte, kan het dodelijk zijn. Mensen kunnen er heel erg ziek van worden. De ziekte circuleert bij bepaalde dieren in het wild, die er doorgaans niet ziek van worden. Als een teek zo’n dier bijt, neemt het niet alleen het bloed op maar ook het virus. Als een mens dit besmettelijke virus oploopt, zal het virus zich snel verspreiden.”
4. Reden tot paniek?
“Ja en nee. Dat de superteek in Duitsland is gespot, is niets nieuws. De hyalomma-teek reist jaarlijks als larve of nimfe, het jonge stadium van de teek, met trekvogels mee en is daardoor ook een periode in West-Europa te vinden. Ook in Nederland. Normaal gesproken zijn de klimaatomstandigheden te ongunstig om te overwinteren en gaan de jonge teken dood. Vorig jaar werden in Duitsland volwassen superteken gespot. Dat betekent dat de jonge tekenstadia hebben kunnen overleven. Door de klimaatverandering, het wordt steeds warmer en droger, is dit wel iets om in de gaten te houden. Het goede nieuws is wel dat de hyalomma-teken die ontdekt zijn, niet besmet waren met de Krim-Congo-hemorragische koorts. Bovendien werden ze aangetroffen op paarden, niet op mensen. Alsnog moeten we de ziekte die de teken kunnen overdragen wel serieus nemen.”
5. Hoe groot is de kans dat we de hyalomma-teek in Nederland gaan zien?
“Omdat de teek al langer in West-Europa en meer recentelijk in Duitsland werd aangetroffen, bestaat er een kans dat dat ook in Nederland gaat gebeuren. Dit wordt in ons land goed in de gaten gehouden. De kans dat deze teek zich hier op korte termijn massaal gaat vestigen, is klein. En als je al gebeten wordt door deze teek, is de kans nog steeds heel klein dat die teek het gevaarlijke virus bij zich draagt. In Spanje hebben een paar jaar geleden wel twee mensen de ziekte opgelopen.”
6. Wat moet je doen als je toch bent gebeten door de superteek?
“In populaire vakantielanden als Griekenland en Turkije komt de teek vaker voor, dus het is belangrijk om jezelf in welk land dan ook áltijd op teken te controleren. Als je gebeten bent door de superteek, is het belangrijk om die zo snel mogelijk op een juiste manier te verwijderen. Ga er niet zelf met je vingers aanzitten en gebruik een tekentang. Ga daarna direct naar de huisarts en wees alert op klachten, zoals koorts. Als je in Nederland wordt gebeten door een teek is de kans oneindig veel groter dat dit de huis-tuin-en-keuken schapenteek betreft. Deze draagt niet het Krim-Congo-hemorragische koorts virus over, maar kan – naast de verwekker van de ziekte van Lyme – wel andere bacteriën, virussen en parasieten overdragen. Ook deze kunnen koorts geven. Dus als je binnen vier weken na een tekenbeet in Nederland plotseling hoge koorts krijgt, is het verstandig contact op te nemen met je huisarts. Je kunt de beet ook melden op tekenradar.nl. Op die manier komen we meer te weten over hoe deze andere ziekteverwekkers ons ziek kunnen maken en hoe dit kan worden voorkomen.”
