Je haalt een nacht door, komt maar niet in slaap of wordt wakker gehouden door een buurtfeestje. Er zijn nachten dat je minder slaapt dan je zou willen. De vraag die dan oprijst: kun je slaap inhalen?
Van alle volwassen Nederlanders samen, slaapt negentig procent de aanbevolen duur van zeven tot negen uur. Naarmate je ouder wordt, slaap je veelal minder uren. En mensen met slaapproblemen weten maar al te goed hoe moeilijk het kan zijn om slaap te vatten. En dan heb je nog een aparte categorie met mensen die zo nu en dan een korte nacht maken door bijvoorbeeld een afzakker in de kroeg, een tuinfeestje, jonge kids of een paar late werkuren. Zij gaan ‘even bijslapen’ om hun slaapschuld te compenseren. Maar kun je slaap eigenlijk inhalen?
Het effect van slaapschuld
Het begrip slaapschuld werd geïntroduceerd door William C. Dement, een Amerikaanse onderzoeker. In een studie ging hij na of het mogelijk is om slaaptekort in te halen. Hij kwam toen tot de conclusie dat je vooral niet te veel slaapschuld moet opbouwen: een chronisch slaaptekort kun je niet meer inhalen.
Chronisch slaapgebrek kan ook klachten geven: je stofwisseling raakt bijvoorbeeld van de leg. Uit onderzoek van de University of Colorado Boulder blijkt dat je de problemen in de stofwisseling – met bijvoorbeeld gewichtstoename of insulinegevoeligheid als gevolg – door chronisch slaapgebrek niet wegpoetst door bijslapen.
Slaap inhalen
Inmiddels zijn we heel wat onderzoeken verder en wat blijkt? Slaap kun je soms wel en soms niet inhalen. We vragen aan Aline Kruit, slaapcoach, hoe dat zit. “Er is een verschil tussen chronisch slaapgebrek door een slaapwaakstoornis en kortdurend, situationeel slaapgebrek. Mensen met chronisch slaapgebrek door een slaapwaakstoornis, zoals insomnia, kunnen het beste gedragstherapie volgen om van chronisch slaapgebrek af te komen. Inhalen wat verloren is, lukt dan niet.”
Ze vervolgt: “Heb je chronisch slaapgebrek omdat je je slaap te weinig prioriteit geeft, maar kun je wel goed slapen, dan kan je hier zelf iets aan veranderen door meer te slapen. En kortdurend situationeel slaapgebrek, bijvoorbeeld na een avond stappen of zeer vroege ochtendvlucht, is de variant waarbij bijslapen wel kan werken. Je tekort aan slaap kun je dan inhalen door twee dagen wat langer – een of twee uur – te slapen. Daarna pak je weer je eigen ritme op.”
Slaapkwaliteit versus slaapduur
Staar je trouwens niet blind op het aantal uren slaap die je verloren bent. Hoewel slaap inhalen niet werkt, is het sowieso vooral de kwaliteit van slaap die geldt. Een vast slaappatroon – ook in weekend – kan je helpen om een biologisch ritme aan te houden en een ongezonde, chronische vorm van slaapschuld te vermijden. In dit artikel lees je meer tips om beter te slapen.
Ook interessant: een verzwaringsdeken wordt tegenwoordig vaak ingezet als je last hebt van slaapproblemen, maar werkt zo’n deken ook echt om beter te kunnen slapen? Leggen wij je uit.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
