Midden in de nacht door het huis lopen of een gesprek aangaan en er je ’s ochtends niks van kunnen herinneren. Dat overkomt mensen die slaapwandelen. Klaarwakker aan de buitenkant, in een diepe slaap aan de binnenkant. Hoe werkt dat in het brein? En is het erfelijk? Zochten wij voor je uit.
In films wordt een slaapwandelaar altijd uitgebeeld als een soort rondzwervende geest, met de armen vooruit, wankelend door de gangen. Maar in werkelijkheid zie je niet altijd aan slaapwandelaars dat ze slapen. Met sommigen is zelfs een heel gesprek te voeren! Maar hoe kun je nu aan de buitenkant klaarwakker lijken en van binnen diep in slaap zijn?
Slaap jij?
Bij het slaapwandelen is iemand half bij bewustzijn: hij of zij is zich wel bewust van het eigen lichaam, maar niet van de omgeving. De medische term voor slaapwandelen is somnambulisme. Het komt vooral voor bij kinderen, met name tussen de 3 en 7 jaar, maar ook volwassenen kunnen er last van hebben. Tussen de één en vijftien procent slaapwandelt. Vermoeidheid en stress kunnen het triggeren.
Eerst werd gedacht dat mensen die slaapwandelen onbewuste verlangens hebben en dat ze die dus tijdens hun slaap uit gaan voeren. Of dat ze dromen. Dit blijkt helemaal anders te zitten.
Je brein slaapt, maar je lichaam niet
Slaapwandelaars gaan in het eerste deel van de nacht slaapwandelen. Dan zit je lichaam namelijk in het diepste stadium van de slaap: de NREM (non-rapid eye movement) slaap. Tijdens NREM-slaap ben je onrustig en draai je je steeds om. Je lichaam is dus nog actief, terwijl de activiteit in je brein juist afneemt. Dat betekent ook dat je niet droomt, dat gebeurt namelijk later in de nacht tijdens de REM-slaap..
Als je diep slaapt, reageert je brein minder op prikkels van buitenaf. Daarom zijn slaapwandelaars moeilijk wakker te maken. Ook herinneren de meeste mensen niet wat ze tijdens het slaapwandelen gedaan hebben. Zo kan de één de hele koelkast leeg eten en de ander het huis een grote schoonmaak geven. Met sommige slaapwandelaars is zelfs prima een gesprek aan te knopen, alleen krijg je wel onlogische antwoorden.
Is slaapwandelen erfelijk?
Kan je aanleg hebben voor slaapwandelen? Ja! Slaapwandelen komt vaker voor in families. Wetenschappers van de Universiteit in Montreal (Canada) onderzochten kinderen met slaapwandelende ouders en normaal slapende ouders. Zij zagen dat kinderen met twee slaapwandelende ouders zeven keer meer kans hadden om ook te gaan slaapwandelen. Heb je één slaapwandelende ouder dan is de kans drie keer zo groot dat jij ook slaapwandelt dan wanneer je ouders niet slaapwandelen.
Mag je een slaapwandelaar wakker maken?
Je hoort wel eens dat je een slaapwandelaar niet wakker mag maken. Dát blijkt een mythe. Omdat slaapwandelen gevaarlijk kan zijn, is het namelijk goed om dat wel te doen. Een slaapwandelaar is zich niet bewust van de omgeving en kan vallen, de deur uitgaan en zelfs gaan autorijden. Je moet iemand natuurlijk niet laten schrikken door hem of haar in één klap wakker te willen maken. Het beste is dus om iemand terug naar bed te begeleiden, want de meeste mensen slaapwandelen maar één keer per nacht.
Ook interessant: in het januarinummer van Gezondnu deelt Irma Leijten in de rubriek ‘Spreekuur’ handige tips als je een slaapwandelaar wil helpen.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
