Gezond eten is duur en hoe ouder je bent, hoe groter de kans dat je ziek wordt. Als je het aan leefstijlarts Tamara de Weijer vraagt mogen deze mythes voor eens en altijd de prullenbak in. Tijd om de zin van onzin te scheiden. We ontkrachten de vijf grootste mythes over leefstijl als medicijn.
Mythe 1: Er is geen bewijs dat leefstijl werkt als medicijn
“Helaas hoor ik dit nog al te vaak, vooral onder mijn collega-artsen. Dat is enorm jammer, want er zijn de afgelopen tien jaar veel onderzoeken gedaan naar hoe je je eigen leefstijl kunt inzetten als medicijn. De kans op welvaartsziekten zoals diabetes type 2 en verschillende hart- en vaatziekten is echt veel kleiner als je gezond leeft. Dat geldt ook voor kankersoorten en bijvoorbeeld dementie. Hoe eerder je aan je leefstijl denkt, hoe meer je zo’n ziekte kunt vertragen of zelf kunt voorkomen.
Vooral artsen hebben nog steeds een grenzeloos vertrouwen in de werking van medicijnen. Maar de gewone mens wil niet meer voor alles een pil en heeft juist behoefte aan leefstijltips. We zijn steeds meer bewust bezig met onze leefstijl door te sporten, gezond te eten en te ontspannen. De consument wil dus wel, maar de zorgverlener nog niet. Gelukkig is dit positief aan het veranderen, maar het is nog niet genoeg.”
Mythe 2: Gezond eten is duur
“Gezond eten hoeft niet duur te zijn, als je maar de juiste keuzes maakt. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor groenten en fruit uit de diepvries in plaats van vers. Bevroren groenten zijn niet alleen goedkoper, maar vaak zelfs gezonder omdat ze rechtstreeks van het land kort gekookt en vervolgens ingevroren worden. Daardoor blijven de voedingsstoffen beter behouden. Als je een vriezer hebt, maak daar dan ook goed gebruik van. Geld besparen kun je ook doen door te kopen en te eten volgens de seizoenen.
Dus geen aardbeien in de winter eten, maar boerenkool. En let goed op aanbiedingen. Natuurlijk zijn er producten die duurder zijn, zoals zalm en olijfolie. Maar vraag jezelf ook af: hoe erg is dat, als deze producten echt gezond voor je zijn? Ook nog een goede tip: maak aan het einde van de dag een rondje over de markt. Veel producten kun je dan voor een prikkie krijgen.”
Mythe 3: Een gezonde leefstijl houdt niemand vol
“Je kent het wel: in januari hebben we allemaal de meest fantastische voornemens. We gaan stoppen met snaaien, drie keer per week sporten en op tijd naar bed. Twee weken later zijn deze voornemens al gesneuveld en vervallen we in oude gewoontes. En dus werkt het niet, wordt er gezegd. Dat is niet waar. Het punt is dat we te veel in één keer willen. We moeten dingen van onszelf die we normaal niet doen. En als je over dingen moet nadenken, houd je het inderdaad niet lang vol. Het is daarom een kwestie van realistische doelen stellen, zodat dit uiteindelijk in een gewoonte verandert.
Dit vergt wat discipline, maar het is echt mogelijk. Kies steeds één doel. Bijvoorbeeld: meer bewegen. Begin niet ineens met drie keer in de week hardlopen, als je dat nooit hebt gedaan. Daar ben ik een mooi voorbeeld van. Ik heb vijftien jaar geprobeerd hard te lopen en te begrijpen wat mensen er fantastisch aan vinden. Ik kocht de duurste schoenen en probeerde allerlei apps. Wat bleek: het is gewoon niet mijn ding en ik werd er ongelukkig van. Wandelen, dáár word ik blij van. Begin daarom klein. Schaf bijvoorbeeld een stappenteller aan en probeer 10.000 stappen per dag te halen. Dit motiveert om door te zetten. Onderzoeken spreken elkaar tegen, maar mijn advies is om dit minstens vier weken vol te houden. Na ongeveer tien weken verandert het langzaam in een gewoonte. Wat ook kan helpen: doe het samen. Met een maatje houd je toch sneller vol.”
Mythe 4: Hoe ouder je bent, hoe groter de kans dat je ziek wordt
“‘Als je ouder wordt, is het logisch dat je sneller ziek wordt’. Deze uitspraak hoor ik nog heel vaak, maar is zeker een mythe. De Blue Zones, wat bedoeld wordt met vijf plekken op de wereld waar mensen het langst en gezondst leven, zijn daar een mooi voorbeeld van. ‘Ouderdomsziektes’ zoals hart- en vaatziekten, dementie en diabetes komen daar niet tot bijna niet voor en dat heeft alles te maken met de leefstijl van deze mensen. Ze eten heel gevarieerd en gezond, met vette vis, veel groenten en olijfolie op het menu, bewegen veel in de buitenlucht en er heerst een groot saamhorigheidsgevoel. Allemaal dingen die belangrijk zijn voor een gezond en lang leven.
Ziektes die wij nu kennen, komen dus niet automatisch voor als je op leeftijd bent. Door je leefstijl kun je de schade zoveel mogelijk beperken en zelfs uitstellen. Zelfs al ben je tachtig, dan nog heeft het altijd zin om gezonder te gaan leven. De ziekten die we nu kennen als welvaartsziekten – diabetes type 2 een of hoge bloeddruk – zijn vaak tot stilstand te brengen of zelfs om te keren.”
Mythe 5: Je kunt niet zelf beïnvloeden hoe ziek je wordt van een virus
“Als mensen ziek worden van corona of een griepvirus, wordt dat vaak nog weggezet als ‘pech’. Maar je hebt wel degelijk invloed op hoe ziek je van een virus wordt. We weten dat mensen met een verzwakt afweersysteem, hart- en vaatziekten, diabetes type 2 of overgewicht meer risico lopen om ernstig ziek te worden. Dat zien we ook bij het coronavirus. Het merendeel van de patiënten op de IC heeft ernstig overgewicht. Dat komt omdat bij deze groep hun eigen interne leger is verzwakt en virussen zo makkelijker kunnen toeslaan. Zeker met het najaar in het vooruitzicht is het goed om aan je weerstand en leefstijl te gaan werken door niet te roken, te bewegen en gezond en gevarieerd te eten. Je kunt echt zelf het verschil maken.”
