Burn-out is zo gewoon geworden dat we het al bijna in ons mond nemen zodra iemand flink moe is. Psycholoog Thijs Launspach geeft in zijn boek ‘Fokking druk’ een haarscherpe schets van onze samenleving en legt uit waarom mensen met een burn-out echt geen aanstellers zijn. Is burn-out een maatschappelijk fenomeen en welk aandeel heb je er zelf in?
Reden 1: Iedereen staat altijd onder spanning
Psycholoog Thijs Launspach: “Natuurlijk is de één gevoeliger voor stress dan de ander. Dat heeft te maken met genetische aanleg, je persoonlijkheid en of je wel in staat bent om goed voor jezelf te zorgen. Mensen kun je vergelijken met elastiekjes: ze komen in alle soorten en maten. Die grote dikke postelastieken kunnen meer hebben dan die dunne. Maar als je dikke elastieken maar vaak genoeg oprekt, breken ze. Ik ben ervan overtuigd dat we in een maatschappij leven waar al die elastiekjes – groot en klein – altijd behoorlijk onder spanning staan. Dat wil niet zeggen dat iedereen een burn-out oploopt, maar voortdurende stress doet een mens geen goed.”
Reden 2: We zijn allemaal multitaskers geworden
“Tegenwoordig moet je als leraar echter zoveel meer kunnen. Computers en laptops zijn niet meer weg te denken uit het klaslokaal. Docenten houden interactieve lessen op een smartboard en passen de nieuwste inzichten uit de pedagogiek toe. Huiswerk maken doen de leerlingen in een digitale leeromgeving. Daarnaast moet je ook een administratie bijhouden over de houding van de leerlingen in een digitale database en leerlingen coachen in presentatie-, samenwerkings- en conflictvaardigheden.” We zijn allemaal multitaskers geworden. “Behalve dat dit je werk leuk en afwisselend kan maken, schuilt er ook een gevaar in: leunen op routine is er niet meer bij. Voor het merendeel van de mensen is veel verandering echter niet zonder meer positief. Als je steeds opnieuw moet nadenken over hoe je iets gaat aanpakken, kost dat mentale energie en dat draagt bij aan werkstress.”
Reden 3: Stressen geeft status
“Ja, we zijn allemaal druk en hectisch. Maar stress is ook van alle tijden en we krijgen er allemaal mee te maken. Het grote verschil is echter dat ‘druk zijn’ tegenwoordig synoniem is voor ‘goed bezig zijn’. Het geeft je status. We stellen bovendien ontzettend hoge eisen en willen altijd 24 uur per dag gelukkig, gezond, succesvol en sociaal vaardig zijn. Met minder nemen we geen genoegen. We zitten dus gevangen in ‘meer, meer, meer’-denken en dat zit niet alleen in jouw of mijn hoofd, het zit in álles. In hoe onze cultuur functioneert, in hoe we de economie hebben ingericht, in hoe de overheid denkt. Er lijkt geen ontsnappen aan. Genoeg is nooit genoeg. Voor niks of niemand.”
Reden 4: Werken is een passie geworden
Met een beetje stress is uiteraard niets mis. Maar eigenlijk staan we continu op de maximale stand, aldus Launspach. “Werken is namelijk niet alleen meer iets om je geld mee te verdienen, het moet je passie zijn. Je ziet dit ook terug in managementtaal: we vinden het belangrijk om ‘onze potentie te benutten’ en ‘eruit te halen wat erin zit’. We doen aan personal branding en ontwikkelen een unique selling point. Werken is geen straf meer, we halen er ons zelfvertrouwen uit en zoeken naar zelfrealisatie. Maar aan dat betekenisvolle werk hangt een behoorlijk prijskaartje: absolute toewijding, zelfs al gaat dat ten koste van onze gezondheid. Met stress is het net als met hardlopen. Als je volle kracht vooruitgaat, loop je een grote kans op blessures. We zien ons leven als een sprint, terwijl het eigenlijk een marathon is. Als je continu honderd procent geeft, dan houd je het niet vol.”
Reden 5: We worden gedirigeerd door onze telefoon
Extra handicap is dat onze mobiele telefoon in feite onze persoonlijke afstandsbediening is geworden. Met elke tring, tril of triangel schakelt het apparaat je brein aan en ben je alert. Is dat erg? Volgens Launspach wel. “Privé en werk lopen daardoor ook steeds meer in elkaar over”, concludeert Launspach. Iedereen check zijn mail in werktijd. Je zit in een groepsapp met collega’s en oh, nog even iets online plaatsen voor je werken. “Maar nee, thuis mailen is gewoon werktijd.”
Thijs Launspach schreef het boek ‘Fokking druk’ over beter omgaan met stress.
