Meer dan 1 miljoen Nederlanders slikken dagelijks antidepressiva voor de behandeling van een depressie. En dit gebruik blijft jaarlijks met maar liefst zes procent stijgen. Niet gek, want ook bij de behandeling van een angststoornis, eetprobleem en pijnklachten wordt dit bekende medicijn voorgeschreven. Is er sprake van overbehandeling? En wat kan mindfulness betekenen bij een depressie?
Antidepressiva wordt lang en vaak voorgeschreven. Over óf dit medicijn té lang en té vaak wordt voorgeschreven, zijn de meningen verdeeld. Sommige wetenschappers twijfelen of depressieve gevoelens het best te behandelen zijn met pillen. Niet alleen omdat het schadelijke bijwerkingen kan hebben, maar het kan ook de evolutie van gevoelens in de weg staan.
Is er sprake van overbehandeling?
Sommigen beweren van niet. Anderen geven aan dat onze maatschappij hierin te gemakzuchtig en onverschillig is geworden en dat psychiaters en huisartsen, als gevolg van tijdsdruk en agressieve promotie vanuit de farmaceutische industrie, vaak onnodig voorschrijven. Criticasters pretenderen dat antidepressiva als ‘zoethoudertje’ worden gedoogd: een geval van ‘baat het niet, dan schaadt het niet,’ met alle gevolgen van dien. Dat antidepressiva de emoties onderdrukken is bekend.
Kan mindfulness ook helpen bij een depressie?
Veel mensen die antidepressiva gebruiken zoeken naar een andere manier van behandelen. Anne Speckens, hoogleraar psychiatrie, meent van wel. In een eerdere gezondNU stelde ze dat mindfulness de kans op een hernieuwde depressie verkleint met de helft.
Hoe kan mindfulness helpen?
Anne Speckens, hoogleraar psychiatrie: “Mensen die angstig zijn of depressieve klachten hebben, vereenzelvigen zich vaak met hun gedachten en gevoelens. Bij mindfulness gaat het om het met aandacht aanwezig zijn in het hier en nu en om ‘open awareness’: je laat gedachten en gevoelens toe, observeert ze, maar verbindt er geen conclusies aan. Je merkt ze dus op als een fenomeen, niet als een realiteit. Daardoor creëer je afstand en raak je er minder door overspoeld. Mindfulness leert je op die manier je negatieve gedachten en gevoelens of je depressie te ‘managen’: je hébt gedachten en gevoelens, maar je bént ze niet. Je bént niet depressief, je hébt een depressie. Als je kunt observeren wat er met je aan de hand is, ben je minder een slachtoffer.”
Maar is dat niet heel erg zweverig?
“Absoluut niet. Mindfulness is stilstaan bij het hier en nu. Dat is juist helemaal niet zweverig. Het grootste bewijs tegen het stempel ‘zweverig’ vormen de harde wetenschappelijke bewijzen dat mindfulness effectief is. Er zijn de afgelopen jaren verschillende studies gedaan die aantonen dat het zinvol is bij de behandeling van verschillende aandoeningen. Niet alleen bij depressies en angststoornissen, maar bijvoorbeeld ook bij kanker. Daar loopt bij ons momenteel een grote studie naar.”
Het klinkt alsof je van mindfulness een beter mens wordt. Is dat zo?
“Zo zou je het kunnen zeggen. Al klinkt het op die manier wat moraliserend. Er zit een kern van waarheid in. Je wordt een betere versie van jezelf doordat je bewuster in het leven staat en beter kunt omgaan met pijn, emoties en negatieve gedachten.”
Meer lezen over dit onderwerp? Kijk op www.psychischegezondheid.nl »
