Steeds minder mensen zitten lekker in hun vel. En dan hebben we het niet over het opgebrand raken of depressief zijn, maar letterlijk over dat vel, ofwel je huid. Het aantal huidallergieën, waaronder contacteczeem, is explosief gestegen, zo stelt dermatoloog prof. Thomas Rustemeyer. Een groot deel had volgens hem voorkomen kunnen worden.
Is er een relatie tussen het toegenomen gebruik van cosmetica en de stijging van het aantal huidallergieën?
“Allergie is een overdreven reactie van het afweersysteem op een relatief onschuldige stof. Een allergie is niet aangeboren, maar verworven en komt tot uiting door blootstelling aan een stof die allergische reacties kan uitlokken. Van huidallergie weten we dat dit vooral gebeurt bij kleur- en geurstoffen. Als je van kleins af aan blootgesteld wordt aan deze stoffen, dan is de kans dat je een allergie ontwikkelt stukken groter. Het is gewoon een optelsom. Met name jonge kinderen en baby’s hebben een heel dunne huid, waardoor stoffen makkelijker het lichaam kunnen binnendringen en het afweersysteem kunnen prikkelen. Bovendien komen we tegenwoordig veel vaker in contact met geur- en conserveermiddelen dan in de jaren negentig. Zeker parfums worden overal aan toegevoegd. Niet alleen aan billendoekjes, badproducten en shampoo, maar zelfs ook aan speelgoed om zo de rubberlucht te maskeren. Die cijfers van het toegenomen gebruik van geur- en conserveermiddelen gaan hand in hand met een toename van het aantal huidallergieën.”
Moeten we dan voorzichtig zijn met geurende verzorgingsproducten?
“Ja, dat advies geldt eigenlijk voor ons allemaal, maar in het bijzonder voor kinderen. De kinderhuid is nu eenmaal dunner en daarmee kwetsbaarder. In ons onderzoek hebben we kinderen tot en met zestien jaar vergeleken met volwassenen. Ongeveer de helft van de allergieën ontstaat namelijk voor de adolescentie. En als je eenmaal zo’n allergie hebt, dan kom je er meestal nooit echt helemaal meer vanaf en moet je er dus altijd rekening mee houden. Dat kan soms best lastig zijn. Veel mensen weten niet dat ze zelf wat kunnen doen om het aantal huidallergieën terug te dringen.”
Wat kan ik concreet zelf doen?
“Kort gezegd: laat alle verzorgingsproducten die lekker ruiken en extreem lang houdbaar zijn staan. Het is van belang om de huid vanaf de geboorte niet onnodig te belasten. Ik zei al dat de kinderhuid dunner en kwetsbaarder is. Dat verandert pas in de puberteit, want dan gaat die huid flink talg produceren. Dat merken tieners aan jeugdpuistjes. Alhoewel die heel vervelend kunnen zijn, is die aanmaak van extra talg eigenlijk een gunstig teken: talg beschermt de huid, waardoor stoffen die allergieën kunnen veroorzaken minder goed het lichaam binnenkomen en daar het afweersysteem bereiken. Als je eenmaal volwassen bent, ontwikkel je daardoor minder snel een allergie. Tenminste, als je verzorgingsproducten en cosmetica ook gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn.”
Wat bedoelt u daarmee?
“Kijk, deodorant is eigenlijk gemaakt voor dat heel kleine stukje huid onder je oksel. Maar wat doen veel mensen? Die spuiten er hun hele lichaam mee in. Daardoor wordt een veel groter huidoppervlak bedekt met stoffen die mogelijk een allergie kunnen uitlokken. Zo vergroot je het risico op overgevoelige reacties. Daarnaast moet je je gewoon aan de gebruiksaanwijzing houden. Haarverf is niet bedoeld om aan te brengen op je baard of wenkbrauwen, omdat de huid in je gezicht veel dunner en kwetsbaarder is dan die op je hoofd. Tegenwoordig wordt haarverf ook vaak gebruiken om semipermanente tattoos te plaatsen. En dat betekent dat die verf wel weken op je huid zit in plaats van maar twintig minuten. Als je dat maar vaak genoeg doet, is het wachten op een allergische reactie.”
Zal het vermijden van parfums en conserveermiddel echt effect gaan hebben op het aantal huidallergieën?
“We hebben daar heel sterke aanwijzingen voor. We hebben namelijk hetzelfde al eens gezien bij nikkelallergie. Ongeveer een derde van de vrouwen reageert overgevoelig op nikkel, een stof die in het verleden veel voorkwam in sieraden. Tegenwoordig zijn de eisen rondom nikkelgebruik veel strenger geworden. Sinds die tijd zien wij als dermatologen steeds minder vrouwen met een nikkelallergie. Die cijfers – het gebruik van nikkel en het aantal allergische klachten door nikkel – gaan gelijktijdig heel mooi omlaag”
Je zou zeggen dat alle cosmetica toch gewoon veilig moeten zijn?
“Ja, daar zijn ook wettelijk regels voor. Maar we vermoeden op basis van de enorme toename van allergieën dat die veilige waardes, zeker voor kinderen, simpelweg te hoog liggen momenteel. Bewijzen kunnen we dit niet, want uiteraard worden verzorgingsproducten niet getest op kinderen. Maar wat mij betreft worden die veiligheidsmarges strenger en wordt de wet aangepast, zodat alles wat bij de drogist ligt – van zonnebrandcrème tot badolie – veel minder conserveer- en geurstoffen bevat. Kinderen hebben namelijk niets te zeggen over het product waarmee ze ingesmeerd worden of waarmee ze in bad gaan. Dat bepalen de ouders en die weten over het algemeen niet of nauwelijks dat die geur- en conserveermiddelen huidallergie kunnen uitlokken. Dus moet je hier als overheid zorg voor dragen.”
Ben ik eigenlijk beter af met natuurlijke verzorgingsproducten?
“Helaas, ‘natuurlijk’ is geen synoniem voor ‘gezonder voor de huid’. Vaak zijn de natuurlijke geurstoffen in cosmetica enorm geconcentreerd, waardoor ze juist overgevoelige reacties uitlokken. Ook een term als ‘vrij van parabenen’ betekent niet per definitie dat je ‘goed’ zit. Veel mensen vinden het lastig om ongeparfumeerde producten te gebruiken, omdat ze dan vrezen vies te gaan ruiken. Maar die geurstoffen dragen weinig bij aan een betere lichaamsgeur. Ze zijn vooral bedoeld om de aantrekkelijkheid van producten te vergroten, waardoor we er meer van kopen. En dat doen we dan ook massaal.”
Geldt jouw waarschuwing alleen voor producten die je rechtstreeks aanbrengt op de huid?
“Nee, alle geurstoffen spelen een rol. Dus bijvoorbeeld ook die in huisparfums of toiletsprays. De concentratie die daarvan op je huid belandt, is doorgaans weliswaar veel lager, maar de tijd die je erin doorbrengt is meestal langer. Per saldo is het dan net zo schadelijk. En die geurverfrissers zijn tegenwoordig overal. Vaak zitten ze al standaard ingebouwd in de airco. Voor de huid is dat dubbel zo slecht, omdat de airco met zijn droge lucht de huid uitdroogt. Zo’n droge huid neemt weer makkelijker conserveer- en geurstoffen op en is daarmee kwetsbaar voor het ontwikkelen van allergie.”
Nu weet ik het niet meer: moet ik nu wel of niet smeren met gezichtscrème?
“Juist wel! En zeker als je geen twintig meer bent. In de puberteit neemt de talgproductie toe, waardoor de huid minder kwetsbaar wordt. Maar naarmate we ouder worden neemt die talgproductie weer af en wordt de huid droger en gevoeliger. Zeker als je ook nog eens hele dagen binnen in de airco zit. Smeren is dan een manier om de huid zo lang mogelijk vochtig te houden. Bovendien is er vaak een zonnefactor toegevoegd aan crèmes, zodat je geen onnodige huidveroudering ondergaat door het zonlicht. De gezichtshuid is gewoon heel dun en vrijwel altijd onbedekt, dus die kan wel een beschermlaagje gebruiken. Waarmee je dan het beste smeert? Uiteraard met een gezichtscrème zonder parfum en conserveermiddel. En verder: het moet vooral goed voelen.” Hier tippen we een paar fijne, minimalistische verzorgingsproducten.
Wat kan ik verder doen om huidallergie te voorkomen?
“Minder vaak en minder heet douchen is een manier om je huid te beschermen. Met elke douchebeurt spoel je het beschermde talglaagje weg, waardoor je huid makkelijker stoffen opneemt die tot een allergische reactie kunnen leiden. En of je dan beter een, twee of drie keer per week onder de douche springt, daar kan ik geen wetenschappelijk onderbouwde uitspraak over doen. Het is nogal afhankelijk van hoe vet je huid is en in welk jaargetij we zitten. Hoe droger je huid, hoe minder je moet douchen. En in de winter is de huid vanwege de verwarming ook vaak droger. Daarnaast is het beter om dan je huid niet te scrubben. De dode huidcellen die je daarmee weghaalt, vormen namelijk een perfecte barrière om bacteriën tegen te houden en de huid minder toegankelijk te maken voor geur- en conserveermiddelen.”
Dermatoloog prof. Thomas Rustemeyer is gespecialiseerd in huidallergie en doet hier onderzoek naar bij het Amsterdam UMC.
Ook interessant: van UVA- en UVB-straling tot puistjes als volwassene, hier leer je meer over een gezonde huid.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
