Zodra de zon begint te schijnen, komen ook sproeten weer tevoorschijn. Niets mis mee, want ze zijn zelfs één van de zeven schoonheden. Maar hoe kan het dat de één wel rondloopt met deze vrolijke stipjes en de ander niet? En klopt het dat ze verdwijnen als je ouder wordt?
Als je alleen al om je heen kijkt, zie je duidelijk dat lang niet iedereen sproeten heeft. Zodra de lente begint, worden mensen wel weer vaker gespot met deze stipjes. Toeval? Nee, ze komen tevoorschijn als de zon weer vaker schijnt. “Andersom is het net zo”, zegt dermatoloog Koen Quint, werkzaam in de Roosevelt Kliniek en het Leids Universitair Medisch Centrum. “Als het winter wordt, vervagen ze meestal weer. In de lente komen ze inderdaad weer terug. Dat komt doordat sproeten ontstaan na blootstelling aan de zon. Zodra de huid in aanraking komt met de zon, neemt de aanmaak van pigment in de basale laag van de opperhuid toe en worden sproeten zichtbaar.”
Verdwijnen ze als je ouder wordt?
Een sproet is eigenlijk niet meer dan een opeenhoping van melanine in de opperhuid. Melanine is het pigment dat onze ogen, huid en haar een kleur geeft. Naarmate je ouder wordt, zouden je sproeten voorgoed verdwijnen. Althans, als we het internet moeten geloven. Is het echt zo? Nee, zegt Glyonne van Vliet, huidtherapeut bij de Roosevelt Kliniek. “Oudere mensen zitten simpelweg gewoon minder vaak in de zon. En dat zorgt wél voor minder sproeten. Ook weten ze hun oneffenheden wellicht beter te verbergen door het gebruik van make-up.”
Waarom krijgt de één wel sproeten en de ander niet?
Wie wel sproeten krijgt en wie niet is erfelijk bepaald. De ontwikkeling hiervan begint al in je kindertijd. Vooral mensen met een lichter huidtype, lichte ogen en rood en blond haar krijgen vaker deze vrolijke stipjes. Dit heeft te maken met het gen MC1R, dat gelinkt wordt aan het ontstaan van sproeten. Dit gen bepaalt onder andere hoeveel melanine je aanmaakt en welke vorm: eumelanine of feomelanine. Eumelanine is dominant bij mensen met bruin en zwart haar, wat vaak ook betekent dat je huid beter beschermd is tegen zonlicht. Het tweede melaninetype, feomelanine, is juist meer aanwezig bij mensen met blond en rood haar. Mensen met deze haarkleur hebben meestal ook een lichtere huid en daardoor automatisch meer kans op sproetjes.
Bestaan kwaadaardige sproeten?
Moedervlekken en sproeten kunnen allebei voorkomen op je huid, maar er zijn wel verschillen. Een moedervlek kan bijvoorbeeld kwaadaardig zijn, maar geldt dat ook voor sproeten? Quint: “Nee. Ze hebben niets met moedervlekken of een melanoom te maken en kunnen niet kwaadaardig worden. Een sproet heeft zelfs niet eens een directe functie. Heb je er veel, dan betekent het wel dat je te veel onbeschermd in de zon zit. Als je een lichte huid hebt, loop je daarmee meer risico op huidkanker op latere leeftijd.”
Drie feiten over sproeten
Sproeten blijven fascinerende stipjes, waar veel over te leren is. Wist jij dit al?
1. Baby’s hebben geen sproeten
Ooit een baby gezien met sproeten? Nee, dat klopt, want met sproeten word je niet geboren. Ze ontstaan pas als je huid wordt blootgesteld aan de zon.
2. Ze werken als natuurlijke zonnebrand
Het is geen reden om jezelf niet meer in te smeren met zonnebrand, maar sproeten beschermen je huid wel tegen uv-straling. Door de melanine die zich heeft opgestapeld, is je huid beter beschermd tegen zonnestralen. Bij mensen zonder deze stipjes is de melanine gelijker verdeeld over de huid.
3. Ze ontstaan vaak eerst op de neus
Ze ontstaan vaak daar waar het zonlicht je huid als eerste bereikt. Daarom krijg je ze vooral op je neus, maar ook op de huid op je wenkbrauwbot, wangen en kin.
Foto door Chermiti Mohamed op Unsplash
