Het kan je plotseling overkomen: het zweet breekt je uit, je hart klopt in je keel en je hebt het gevoel dat je naar adem moet happen. Je hyperventileert. Dat klinkt als iets ‘kleins’, maar de gevolgen kunnen ernstiger zijn dat je denkt. Wat gebeurt er als je hyperventileert en nog belangrijker: hoe voorkom je het?
Ademhalen doen we automatisch. We ademen zuurstof in en koolzuur uit. De ademhaling past zich aan bij wat we doen; je ademhaling is rustig als je slaapt en snel als je sport. Hyperventilatie betekent ‘te veel’ (hyper) ademen (ventilatie). Het lichaam gaat dan stresshormonen aanmaken, zoals adrenaline. Het is dan alsof het lichaam zich voorbereidt op een actie. Door het snelle ademen krijg je te weinig koolzuur binnen. Dat zorgt ervoor dat de bloedvaten zich vernauwen en er minder bloed naar je hersenen stroomt. Je zit bijvoorbeeld in een stoel, maar ademt alsof je een marathon rent.
Je ademt twee keer zoveel per minuut
In rust ademen we normaal gesproken gemiddeld 6 tot 10 keer per minuut. Als je hyperventileert adem je twee keer zoveel. Ongeveer 20 procent ademt zelfs 20 tot 30 keer per minuut. Je kunt hyperventilatie onder meer herkennen als de ademhaling hoog zit, bij de borst. Goed ademhalen doe je namelijk via de buik.
Het feit blijft dat het ons allemaal kan overkomen: je schrikt of raakt in paniek. Onbewust ga je sneller ademen. Het gebeurt bijvoorbeeld in de auto of de supermarkt. Het voelt alsof je keel wordt dichtgeknepen, je benen en armen gaan tintelen, je zweet, krijgt pijn op de borst en hebt het gevoel dat je gaat wegvallen. Is het een hartaanval? De symptomen lijken er sterk op.
Angst voor de angst
“Wat volgt is dat mensen zich laten onderzoeken door de huisarts. Er worden hartfilmpjes gemaakt en alles blijkt in orde. De conclusie: hyperventilatie. Dat veroorzaakt onbegrip. ‘Hyperventilatie? Dat kan het niet zijn’, krijg ik vaak te horen. De gevolgen worden enorm onderschat,” stelt psycholoog Lidewy Hendriks van MIND en Korrelatie. Acute hyperventilatie kan zo beangstigend zijn dat er angst voor de angst ontstaat. Mensen durven niet meer naar drukke locaties zoals de supermarkt of het station, bang om de controle te verliezen. In ernstige gevallen ontstaat er pleinvrees: mensen durven hun huis niet uit en raken sociaal geïsoleerd.
800.000 mensen hyperventileren
Volgens schattingen hebben 800 duizend tot een miljoen mensen in Nederland last van hyperventilatie. Concrete cijfers zijn er niet. Volgens psycholoog Lidewy Hendriks ligt dit aantal in werkelijkheid nog hoger. “Mensen met chronische hyperventilatie, waarbij je altijd te snel ademt, kunnen daar maanden, zelfs jaren last van hebben zonder dit te weten. Je zult dan continu een benauwd gevoel hebben.”
Hoe pak je hyperventilatie aan?
Een kleine opluchting: hyperventilatie is goed te behandelen. Met deze vijf stappen word jij de angst de baas.
- Ontdek de oorzaak. Ga voor jezelf na wat bij jou de trigger is om te gaan hyperventileren. Hyperventilatie heeft altijd een (onbewuste) oorzaak.
- Zoek ontspanning. Cliché, maar uiterst belangrijk: ontspan. Van een stukje wandelen tot een oude hobby oppakken, het is belangrijk om je ergens op te kunnen focussen wat voldoening geeft.
- Bespreek het met je omgeving. Door het te bespreken met iemand uit je omgeving, kun je meer bewust worden van wanneer je hyperventileert. Iemand met een hoge ademhaling hoor je daadwerkelijk ademen. Ook als de borst op en neer gaat kan dit duiden op een te snelle ademhaling. Zelf zul je dit misschien niet eens doorhebben.
- Doe een ademhalingsoefening. Bij iedereen begint een hyperventilatie-aanval anders: de één krijgt tintelende vingers, de ander hartkloppingen of pijn op de borst. Door een ademhalingsoefening in te zetten kun je een aanval voor zijn.
- Schakel hulp in. Als de hyperventilatie je leven beheerst en gepaard gaat met angsten, is professionele hulp belangrijk. Je kunt hierover met je huisarts praten of (anoniem) advies vragen aan een hulpverlener van Korrelatie.
