Meer dan ooit kloppen we bij de huisarts aan vanwege pijn in onze rug. En in werkelijkheid is het zelfs zo dat tachtig procent van de volwassenen hiermee te maken krijgt. Dat is schokkend als je weet dat de oorzaak van rugpijn meestal onbekend blijft. Bewegingswetenschapper Jan Willem Elkhuizen en orthopedisch chirurg Menno Iprenburg komen in hun boek met nieuwe inzichten én een verklaring voor de pijn.
1. We hebben vaker rugpijn dan vroeger
Nederlanders gaan tegenwoordig het meest naar de huisarts voor rug- en kniepijn. Dat blijkt uit recente cijfers van NIVEL Zorgregistraties. Daar is volgens bewegingswetenschapper Jan Willem Elkhuizen een logische verklaring voor: “We zitten véél meer dan vroeger en bewegen minder. Dit leidt tot statische belasting en dat is een risico voor je rug. Met statische belasting bedoelen we een verkeerde houding, bijvoorbeeld als je urenlang zit met een kromme rug. Je rug is dan continue gespannen op een verkeerde manier. Bewegen is belangrijk, óók voor je rug. Door uren met een doorgezakte rug op de bank te hangen, belast je je rug heel eenzijdig. Menno Iprenburg werkte jaren geleden in Afrika en kwam daar nooit mensen tegen met een hernia. Hoe dat komt? Een verklaring daarvoor is dat mensen er meer in beweging zijn en hangen op een bank was er niet bij.”
2. Rugpijn krijg je niet uit het niets
Je doet niks bijzonders en ineens schiet het in je rug. Zomaar uit het niets. Althans dat denk je. “Mijn advies: neem je rugklachten áltijd serieus. Als je last hebt van een vermoeide rug na een bepaalde inspanning of bijvoorbeeld moeite hebt met overeind komen, dan moet er een belletje gaan rinkelen. Je doet iets verkeerd en dat kan minder onschuldig uitpakken dan je denkt. Als je door je rug gaat, gaat de pijn meestal wel weer redelijk snel over. Maar de rug is wel verzwakt en als je de oorzaak niet aangepakt, is het vervolg voorspelbaar: de klachten komen steeds weer terug, worden erger en je eindigt met chronische rugklachten of een hernia. Spit en een hernia ontstaan niet uit het niets.”
3. Aan rugpijn gaan vaak ‘onschuldige’ indirecte oorzaken vooraf
Een stijve rug na een lange autorit, een zeurende pijn na het tillen en een vermoeid gevoel na een dag achter de laptop werken. De grootste veroorzakers van rugklachten zijn niet de directe oorzaken, maar de indirecte. Elkhuizen: “Hangen op de bank, te veel zitten, een verkeerde slaaphouding, te weinig bewegen, dat kan op de lange termijn funeste gevolgen hebben. De rug kan daardoor zwakker worden en als je dan een verkeerde beweging maakt, zoals draaien in combinatie met bukken, kan het snel mis gaan.”
4. Spit of een hernia begint vaak bij een beschadigde discus
De discus is een schijf die tussen de rugwervels zit. Het wordt gezien als een schokdemper die krachten opvangt, maar met behulp van een 3D-model ontdekten Iprenburg en Elkhuizen een functie van de discus die nog niet eerder is beschreven. De duizenden vezels (een soort touwtjes) die zich in de discus bevinden, kunnen worden opgevat als een bijzonder soort kruisbanden. Net als bij de knie kunnen daar scheuren in ontstaan. En als dat gebeurt, dan ontstaat er direct een scherpe pijn. Het ‘schiet erin’ en de rug wordt stijf. De acute fase van die gescheurde banden wordt spit genoemd. Als de scheuren verder trekken kan dit leiden tot een hernia. De eerste aanwijzing dat de discus verzwakt raakt, is het moeilijk overeind komen na een tijdje krom zitten. Als klachten ontstaan of verergeren na herhaald bukken, is dat eveneens een aanwijzing. “Het is eigenlijk bizar dat de oorzaak van rugpijn in ruim negentig procent van de gevallen onbekend is,” stelt Elkhuizen. “We verwachten dat met de nieuwe kennis en de logica die hieruit voorkomt, dat zal verbeteren.”
5. Rugpijn is bijna nooit een spierprobleem
Elkhuizen: “Héél veel mensen denken dat rugpijn een spierprobleem is, maar dat is meestal niet zo. Je kunt niet zeggen dat spieren nooit problemen geven. In spieren zie je regelmatig lokale verhardingen (triggerpoints) en die kunnen klachten geven en ook aanhechtingen van spieren kunnen dat. Alleen, waardoor gaan die spieren spannen? Die spannen toch zeker niet zomaar? Dat komt door dieper liggende oorzaken. Die bevinden zich het vaakst in de discus, maar ook gewrichten kunnen klachten geven en aanleiding zijn voor verhoogde spierspanningen. Ook al zijn spieren meestal niet de primaire oorzaak, dat betekent niet dat het nutteloos is om ze te trainen. Bij rugspieroefeningen wordt de discus op een manier belast die niet zo riskant is. Dat kan zorgen voor een sterkere discus!”
6. Chronische rugklachten kunnen overgaan
Er is gelukkig ook goed nieuws: vezels bestaan uit bindweefsel en dat kan herstellen, al kost dat wel tijd. “Veel bewegen zonder dat de rug geforceerd wordt, zoals wandelen, fietsen en zwemmen, is heel goed. In ons boek vind je bepaalde oefeningen die verrassend snel effect kunnen hebben. De slechte dingen zoals verkeerd zitten, hangen op de bank, slapen in een verkeerde houding en steeds bukken, moet je zoveel mogelijk vermijden. Maar misschien is nog wel het belangrijkst dat je écht naar je rug moet ‘luisteren’. Als deze moe wordt of gevoelig aanvoelt: stoppen met waar je mee bezig bent. Denk niet: het gaat wel vanzelf wel over.”
Voor meer info kijk op: www.rugpijn-hernia-spit.nl of bestel hier het boek ‘Rugpijn, hernia en spit’.
