Vaccineren blijft een heet hangijzer. In de loop van de jaren negentig nam de kritiek tegen vaccineren toe en dit tegengeluid is niet meer weggegaan. Het is nu zelfs actueler dan ooit! Moet je je kinderen laten inenten, of niet? We praten je bij over de mazelenuitbraak, prikplicht en de discussie rondom vaccineren.
Je bent van gezondNU gewend dat we pittige onderwerpen niet uit de weg gaan en ook best stellig durven te zijn. Over stilzitten (het nieuwe roken!), voeding (is je medicijn!), hypes (weg ermee!), koolhydraten (wees niet bang voor je boterham!) en diëten (stop ermee!). Maar kun je ook zo stellig zijn over vaccineren? Je zou denken van wel, de gemoederen lopen hoog op over dit onderwerp. Maar hoe stellig kun je zijn als door elke discussie de feiten worden vermengd met belangen, meningen en angsten. Lastig! Ons advies: houd je hoofd koel en lees je goed in. Om te beginnen met de belangrijkste vragen, die je helpen om je eigen keuze te maken.
Dit zijn de belangrijkste 10 vragen over vaccinaties:
1. Wat zijn vaccins ook alweer?
Een vaccin is een middel dat bestaat uit delen van het virus of bacterie waartegen bescherming wordt opgebouwd, inclusief hulpstoffen en reststoffen. Het doel is dat je lichaam door een vaccinatie afweerstoffen aanmaakt tegen de ziektekiem, zonder diegene ziek te maken. Normaal gesproken maakt je lichaam namelijk afweerstoffen aan als je een infectieziekte krijgt. Die afweerstoffen beschermen je vervolgens tegen het opnieuw krijgen van de ziekte. Je bent dan immuun voor de ziekte, zoals dat heet. Het vaccin zou ervoor zorgen dat je immuun raakt voor de ziekte, zonder dat je daadwerkelijk de ziekte krijgt.
2. Om welke ziekten gaat het?
Ga je op reis naar Nepal, dan zijn er bepaalde reisvaccinaties tegen bijvoorbeeld hepatitis A. En we kennen allemaal de griepprik. Maar in de meeste vaccinatiediscussies gaat het om de twaalf inentingen die kinderen kunnen krijgen. In Nederland krijgen ouders het advies om hun kind te laten vaccineren volgens het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Het gaat om twaalf infectieziekten: baarmoederhalskanker, bof, difterie, hepatitis B, Hib-ziekten, kinkhoest, mazelen, meningokokken-ziekten, pneumokokken, polio, rodehond, tetanus. Met name de vaccinatie tegen mazelen, HPV en meningokokken-W staan in de spotlight van de disscussie.
3. Laat iedereen zich vaccineren?
Nee. Waar voorheen gezinnen in de biblebelt hun twijfels uiten over het inenten van hun kinderen en de inentingen overslaan, staat de prik nu in alle lagen van de bevolking en in alle regio’s ter discussie. Inenten is voor minder ouders vanzelfsprekend: het animo om te vaccineren tegen diverse ziekten daalt. Dat gebeurt in Nederland, maar ook in buurlanden. Volgens het RIVM is daardoor de kans groter dat in de toekomst aandoeningen als de mazelen uitbreken. Tot nu toe is voor de meeste ziekten de vaccinatiegraad nog steeds hoger dan 90 procent en daarmee scoort Nederland wel hoger dan veel andere landen.
4. Hoeveel levens redt het vaccineren?
In Nederland zouden tussen de 6000 en 12000 sterfgevallen zijn voorkomen onder kinderen en jongvolwassenen die geboren zijn tussen 1953 en 1992. Dit is dankzij het invoeren van het rijksvaccinatieprogramma, meldt Maarten van Wijhe van de Rijksuniversiteit Groningen op basis van onderzoek.
5. Bant een vaccin een ziekte volledig uit?
Daar is geen eenduidig antwoord op. Het RIVM meldt dat dankzij vaccinaties sommige ziekten zoals de pokken hier niet meer voorkomen. Maar ondanks dat er gevaccineerd wordt tegen griep en mazelen, komen deze ziektes nog wel voor. Dat kan komen doordat mensen niet gevaccineerd zijn of omdat het vaccin niet goed genoeg beschermt. Ook hygiëne en betere zorg spelen mogelijk een rol in de afname van het aantal besmettingen. Het CBS geeft inzicht in het aantal besmettingen en sterftegevallen van infectieziekten.
6. Waarom laten mensen zich wel vaccineren?
Omdat ze niet willen dat zijzelf of hun kind ziek wordt, invalide wordt of zelfs sterft aan een ziekte. Voorkomen is beter dan genezen, stellen ze. Ze willen dat hun kind immuun wordt voor deze ziekte. Deze groep mensen vertrouwt de medische wetenschap die deze vaccins maakt en onderzoekt.
7. Waarom wil de overheid dat we ons vaccineren?
De overheid en diverse instanties, zoals het RIVM, adviseren de burgers het Rijksvaccinatieprogramma te volgen. Voor de overheid speelt daarin groepsimmuniteit een belangrijke rol. De kans op een mazelenuitbraak is bijvoorbeeld minimaal als de vaccinatiegraad 95 procent of hoger is; de ziekte zal minder snel verspreid worden als minder mensen ziek zijn. Deze groepsimmuniteit beschermt mensen die niet gevaccineerd zijn dus ook, dat zijn bijvorbeeld kinderen die te jong zijn voor vaccinatie, mensen die om medische redenen niet gevaccineerd kunnen worden, gevaccineerde mensen van wie de immuniteit door ziekte ernstig verzwakt is en mensen die vaccinatie weigeren vanwege hun geloof of andere overtuiging.
8. Waarom laten mensen zich niet vaccineren?
Een deel van de mensen heeft het geloof als reden, waarbij de Bijbel de grens bepaalt; ze willen niet hun vertrouwen stellen in de medische wetenschap maar in God. Antroposofen zijn kritisch over vaccineren omdat ze uitgaan van het zelfhelend vermogen van de mens: de meeste kunnen een infectieziekte op een natuurlijke manier doorstaan en de kans op overlijden is klein. Ook vindt een groot deel van de mensen dat het afweersysteem van baby’s nog in volle ontwikkeling is. Waarom zou je die belasten met meer prikkels? Andere redenen die worden aangedragen door mensen die hun kind niet laten inenten, zijn bijvoorbeeld dat je de bijwerkingen niet moet onderschatten en dat niet alle inentingen relevant zijn voor baby’s en kinderen.
9. Wat is het standpunt van de Nederlandse overheid over niet-vaccineren?
In Nederland beschouwt de overheid het als een kerntaak om de burgers te beschermen tegen infectieziekten. Zo wordt gesproken over een prikplicht, het weren van niet-gevaccineerde kinderen van kinderdagverblijven en zet de overheid diverse campagnes in om ervoor te zorgen dat de vaccinatiegraad stijgt. De overheid biedt bovendien gratis vaccinaties aan voor kinderen en informatie voor ouders.
10. Wat is de kritiek op de overheid?
Veel mensen vinden de overheid partijdig: in de communicatie is het duidelijk dat de overheid twijfelende ouders over de streep wil trekken, terwijl de overheid volgens kritische ouders de taak heeft om gedegen informatie te geven. Mensen vinden bovendien dat de overheid transparanter moet worden en bijvoorbeeld automatisch de bijsluiter van een vaccinatie moeten overhandigen. Ook geven tegenstanders aan dat een uitbraak van Mexicaanse griep of mazelen wordt gepresenteerd als ramp, terwijl de overheid geen partij kiest als het gaat om fijnstof, auto-ongelukken of roken, ondanks dat hier veel meer mensen aan overlijden en dit ook serieuze bedreigingen zijn van de volksgezondheid.
Wel of niet vaccineren?
Als ouder draag je primair verantwoordelijkheid voor je eigen kinderen. Wanneer je jouw kind laat vaccineren, doe je dat omdat je vindt dat dit het beste is voor je kind. Wanneer je minder of niet wilt vaccineren, doe je dat ook omdat je vindt dat dit het beste is voor je kind. Niemand wil de verkeerde keuze maken en al helemaal niet als het gaat om de gezondheid van je kinderen.
In elke gezondheidskwestie zijn er voors en tegens, normen en waarden, belangen, emoties, vertrouwen versus wantrouwen en (geloofs)overtuigingen. Als ouder wil je het liefst honderd procent garantie dat je kind veilig is, maar helaas is die garantie niet te geven. Eerlijk is eerlijk: wat wijsheid is, valt vaak pas achteraf vast te stellen. Je kunt alleen proberen de beste keuze voor jouw gezin te maken door goede informatie in te winnen en de beste afweging te maken voor jou en je kind. En ja, ‘goede informatie’ en ‘de beste afweging’ klinkt een stuk gemakkelijker dan het is, zeker als angst, wantrouwen en overtuigingen ook een rol spelen.
In de printeditie van gezondNU komen we terug op dit complexe onderwerp, met een uitgebreid verhaal over angst en wantrouwen.
