We worden ermee overspoeld: producten met duurzame labels en ‘groene’ termen. Van microplastics tot biologisch en van ecologisch tot natuurlijke ingrediënten. Beginnen die duurzame termen je al te duizelen? Wij leggen het je uit.
Wil je duurzamere keuzes maken? Goedzo! Maar dan moet je natuurlijk wel weten waar je op moet letten. Soms is het namelijk best lastig te achterhalen wat al die duurzame termen betekenen. Of je nu wil gaan voor biologische kleding, natuurlijke verzorgingsproducten of ecologische schoonmaakmiddelen, wij helpen je graag bij jouw zoektocht naar een bewustere leefstijl.
1. Natuurlijke ingrediënten
Natuurlijke ingrediënten komen – hoe kan het ook anders – uit de natuur. Dat betekent: de grondstoffen die gebruikt zijn om deze ingrediënten te maken vinden hun oorsprong in planten, dieren en mineralen en zijn hernieuwbaar. Dit laatste betekent dat de grondstoffen steeds weer opnieuw gemaakt kunnen worden en niet opraken. Dit in tegenstelling tot petrochemische producten, die gemaakt zijn van fossiele grondstoffen zoals aardolie. Deze raken ‘n keertje op en zijn dus belastend voor het milieu.
Betekent het dus dat je je sopje met natuurlijke producten zo in de natuur kunt gooien? Zeker niet! ‘Natuurlijk’ zegt alleen iets over de oorsprong van het ingrediënt. De grondstoffen worden nog wel verwerkt tot een bruikbaar ingrediënt. Dit is een chemisch proces waarbij verbindingen worden gemaakt om een grondstof de gewenste werking te geven. De ingrediënten hebben de perfecte plek, temperatuur en tijd nodig om af te kunnen breken. Dit gebeurt in de waterzuiveringsinstallatie, dus niet bij jou in de tuin.
2. Fossiele ingrediënten
Fossielen worden al eeuwen lang gebruikt als grondstof en brandstof. Het ontstaat uit resten van planten en dieren die miljoenen jaren in onze aardkorst zitten. Voorbeelden zijn aardolie, aardgas en steenkool. Lang geleden was dit een flinke ontdekking. Dat zo’n energiebron gewoon uit de grond gehaald kon worden. Inmiddels weten we veel meer over de invloed van deze stoffen op ‘t klimaat: bij het oppompen, afbreken en verbranden komt veel CO2 vrij wat de opwarming van de aarde versterkt. Bovendien weten we nu dat ‘t winnen van deze fossiele ingrediënten niet oneindig is. Het raakt ‘n keer op.
Fossiele (ook wel petrochemische) grondstoffen worden nog steeds heel veel gebruikt, en niet alleen als brandstof. Er wordt bijvoorbeeld plastic van gemaakt, maar het zit ook in verf, tandpasta én het wordt veel gebruikt in was- en poetsmiddelen.
3. Ecologisch
Ook deze term popt steeds vaker op. Het betekent dan ook: goed voor de natuur, mens en dier. Ecologisch wordt daarom ook wel ‘milieuvriendelijk’ genoemd. Het zegt niet alleen iets over de oorsprong van de ingrediënten, maar ook hoe schadelijk ‘t product voor de natuur is ná gebruik. Sta je in de winkel te turen op het etiket van een allesreiniger maar wordt de brij aan ingrediënten je te veel? Dan kan het EU Ecolabel je misschien verder helpen. Dat is een keurmerk voor Europese non-foodproducten. Producten met het label zijn geproduceerd met een lagere milieubelasting van onder andere grondstoffen, water, afval en verpakking. Een betere keus. Keuringsdienst van Waarde zette vraagtekens bij de term ‘ecologisch’, maakte er een aflevering over, en kwam tot de conclusie dat de term onterecht veel gebruikt wordt op was- en poetsproducten. Goed opletten dus.
4. Microplastics
Microplastics zijn stukjes plastic die wij met niet met het blote oog kunnen zien, maar die wél grote schade toebrengen aan mens en milieu. Waarom? De deeltjes kunnen niet gefilterd worden door het waterzuiveringssysteem en belanden daarom in het water, in ons voedsel en zelfs in onze longen. Vooral het wassen en drogen van synthetische kleding blijkt een grote veroorzaker van ‘primaire’ microplastics in het milieu.
Maar wat is de werking van precies van microplastics in een product? Microplastics worden vaak toegevoegd om een product steviger te maken. Zoals bij de synthetische stoffen polyester, nylon en acryl. Daarnaast worden in veel wasmiddelen ook nog microplastics, ofwel ‘synthetische polymeren’, toegevoegd om de waskracht te verhogen of een grijze waas te voorkomen. Dubbelop microplastics dus. Ook in cosmeticaproducten kan het spul ervoor zorgen dat het product smeerbaarder wordt. In mascara’s kan het ervoor zorgen dat het product op de wimpers blijft plakken en in zonnebrandmiddelen zorgt het voor een ‘waterproof’ effect. Gelukkig kunnen cosmetica, verzorgings-, schoonmaak- en wasmiddelen ook zonder microplastics worden gemaakt. Let daarom op speciale, ecologische keurmerken.
Meer weten over microplastic en wat dit voor een gevolg heeft op je gezondheid? In gezondnu 1 (verkrijgbaar vanaf eind december 2022) lees je hier meer over.
5. Palmolie
Palmolie is een plantaardige olie dat ervoor zorgt dat een product niet smelt. Denk bijvoorbeeld aan (natuurlijke) kaarsen. Je kunt het vinden in veel verschillende producten. Voedingsmiddelen zoals pindakaas en boter, maar ook in cosmetica, schoonmaakmiddelen en zeep. Palmolie zorgt er verder voor dat producten een smeuïg gevoel geven. De olie is afkomstig van de palmvrucht, een plant welke voornamelijk groeit in Maleisië en Indonesië. Doordat de olie relatief gezien goedkoop geproduceerd kan worden wordt het aan veel producten toegevoegd.
Maar er is een grote keerzijde aan palmolie, dat is namelijk dat het winningsproces van de olie helemaal niet goed is voor het milieu en de natuur. De enorme vraag van palmolie zorgt voor ontbossing van het tropisch regenwoud. Deze ontbossing is verantwoordelijk voor flinke CO2-uitstoot, de afname in biodiversiteit en met uitsterven bedreigde flora en fauna, zoals de orang-oetan. Bovendien zijn er in veel plantages mensonterende werkomstandigheden en er vindt vaak moderne slavernij en kinderarbeid plaats.
Palmolievrij boodschappen doen? Heel soms staat het RSPO-keurmerk op een product, maar meestal niet. Je kunt ook de palmolie scorekaart van het WNF raadplegen. Daarnaast kun je zelf checken of duurzame palmolie is gebruikt onder een andere benaming, zoals Palmitic Acid en Palm Stearine.
6. Biologisch afbreekbaar
Biologisch afbreekbaar betekent dat een stof afgebroken kan worden door schimmels en bacteriën. Het keert terug naar ‘de natuur’, in de vorm van water, koolstofdioxide (oftewel CO2) en minerale zouten. Als iets aan het verrotten is, zie je dit proces met eigen ogen gebeuren: de schimmels en bacteriën eten het materiaal als het ware op. Veel merken vermelden dan ook graag dat hun product biologisch afbreek is. Maar let op: biologisch afbreekbaar zegt niets over hoe lang een product of verpakking doet over afbreken (een sinaasappel doet er al twee jaar over in de natuur) en of het überhaupt wel afbreekt. Daar zijn wel de juiste omstandigheden voor nodig: de perfecte combi van micro-organismen, temperatuur en tijd.
Het betekent dus dat je zo’n biologisch afbreekbaar product of verpakking niet zomaar in de bosjes of de zee kan gooien! Biologisch afbreekbaar is niet een synoniem voor ‘goed voor de natuur’. Vaak heeft het een industriële compostinstallatie nodig om af te kunnen breken, je eigen composthoop is niet voldoende. Het is dus niet hetzelfde als composteerbaar. Best ingewikkeld allemaal, daarom wordt deze term vaak verkeerd begrepen.
Maar hoe weet je dan of een product biologisch afbreekbaar is? Voor schoonmaakmiddelen zijn normen vastgesteld waarin staat dat alle reinigende ingrediënten biologisch afbreekbaar moeten zijn. Omdat dit wettelijk is geregeld mogen poetsproducenten dit niet op de verpakking zetten. Alleen wanneer er méér ingrediënten afbreekbaar zijn, mag dit vermeld worden. Maar onduidelijk is het wel.
7. Gerecycled en recyclebaar plastic
Last, but not least: gerecycled en recyclebaar plastic. Komt ie! Gerecycled plastic is gemaakt van plastic dat eerder is gebruikt en stoot in het productieproces drie keer minder CO2 uit dan nieuw plastic. Recyclebaar plastic kan, na gebruik én de juiste afvalverwerking, opnieuw omgevormd worden naar bruikbaar materiaal. Dan spreek je over gerecycled plastic, en zo is het cirkeltje weer rond. Gerecycled plastic hoeft dus niet recyclebaar te zijn en vice versa. Producten van verschillende materialen (of al gerecycled materiaal) is vaak niet recyclebaar.
Wat jij kan doen om hier een ‘circulair’ proces van te maken? Jij stopt de verpakking in de juiste afvalbak en bedrijven gebruiken het oude materiaal weer om iets nieuws van te produceren. Helaas blijkt dit in de praktijk nog weinig te gebeuren. Uit onderzoek blijkt dat in 2020 slechts 10 procent van de plastic producten in Nederland werd gemaakt van gerecycled plastic. Dat kan beter, toch? Scheiden dus!
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
