Nu 3G en 4G bijna verleden tijd zijn, kunnen we straks nog sneller internetten met de komst van 5G. Niet iedereen springt een gat in de lucht, want de hoeveelheid straling die hierbij vrijkomt, en vooral die van je smartphone, zou schadelijk zijn voor je gezondheid. Hoe zit dat?
Dat dit jaar de introductie van de vijfde generatie mobiele communicatie wordt verwacht, kan bijna niemand zijn ontgaan. Meerdere zendmasten vlogen ‘zomaar’ in brand en de onrust over dit nieuwe netwerk is voelbaar. Zo stuurden 180 wetenschappers en artsen uit 36 landen in 2017 al een brief aan de Europese Unie om hun zorgen te delen. Zij menen dat de uitrol van 5G zal leiden tot een ‘enorme toename’ van onvrijwillige blootstelling aan elektromagnetische straling. Op dit moment wordt 5G getest op verschillende plekken in Nederland, waarbij gebruik wordt gemaakt van nieuwe en bestaande masten. Waarschijnlijk komen daar ook kleine antennes bij.
Wat is het verschil tussen 5G en zijn voorgangers?
Het grootste verschil tussen 3G, 4G en 5G is allereerst de snelheid. In alle gevallen gaat het om het draadloos verzenden en ontvangen van data, via smartphones tot aan drones. Om dat mogelijk te maken, zullen er over een tijdje hogere frequenties gebruikt gaan worden, zegt Hans Kromhout, hoogleraar epidemiologie elektromagnetische velden aan de universiteit Utrecht. Hij is ook voorzitter van de commissie Elektromagnetische Velden (EMV) van de Gezondheidsraad. “Ook de manier waarop zenders gaan zenden zal veranderen. En er zullen andere toepassingen komen zoals voor zelfrijdende auto’s. De overdracht van informatie zal zeker sneller zijn, maar hoe dat gebeurt en wat de blootstelling van gebruikers zal worden weten we nog niet precies.”
Het is aan providers om in kaart te brengen hoe hoog de verwachte blootstelling aan 5G wordt en wat mogelijke risico’s zijn, zegt Kromhout. “Mijn pleidooi is dat providers en toepassers via scenario-studies en berekeningen dit duidelijk gaan maken. Dat lijkt me meer dan normaal, want dit gebeurt ook als we in de samenleving nieuwe medicijnen of chemische middelen introduceren. De overheid heeft limieten vastgesteld voor de hoeveelheid straling, zodat de volksgezondheid niet in gevaar komt. Maar het is aan de providers en toepassers om te laten zien dat ze daar aan voldoen.”
Limiet aan straling
Wat weten tot nu toe over het effect van straling en 5G? Het is een feit dat elektromagnetische velden (die overal aanwezig zijn waar elektrische ladingen zijn) schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid. Anders zouden er geen limieten zijn. Er wordt vooral gekeken naar de straling van onze smartphone, omdat we deze veel gebruiken en dicht bij ons lichaam dragen. Daarom moeten alle mobiele telefoons en zendmasten in ons land voldoen aan vastgestelde limieten en veiligheidseisen. Zolang we onder deze limieten blijven is het veilig, stelt de overheid. Maar lang niet iedereen is het daarmee eens, van wetenschappers, artsen tot woonbiologen. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft de elektromagnetische straling van mobiele telefoons in 2011 geclassificeerd als ‘mogelijk kankerverwekkend’, maar die classificatie is volgens Kromhout omstreden.
Opwarming van het lichaam
Om te kunnen bepalen welke hoeveelheid straling veilig is voor onze gezondheid, is er een test gedaan met een plastic kop met daarin zout water, zegt woonbioloog Astrid Tax. “Deze is korte tijd bestraald, om te kunnen zien wat het effect is. Daaruit bleek dat straling voor opwarming van het lichaam zorgt, maar zolang dat niet meer dan één graad is, kan het geen kwaad, aldus de overheid. Dit vind ik verontrustend, want in een echt mensenhoofd zit meer dan alleen water en vinden allerlei biologische processen plaats. Als ons lichaam opwarmt, gaat ons metabolisme anders reageren.”
Met de komst van 5G zijn er straks bijna geen plekken meer waar geen straling is, zegt Tax. “Daar maak ik me zeker zorgen om. Een gezond en fit mens kan best wat straling opvangen, zolang je je woning, je eigen veilige plek, zoveel mogelijk stralingvrij maakt. Maar met alle nieuwe ontwikkelingen en toepassingen, komen er steeds meer draadloze apparaten bij en neemt de hoeveelheid straling om ons heen gigantisch toe.”
Hoofdpijn en slaapproblemen
De woonbioloog komt in haar werk veel mensen tegen met uiteenlopende klachten, waarvan de oorzaak moeilijk te achterhalen is. Ze hebben huidklachten, hoofdpijn, buikpijn, concentratieproblemen, ervaren onrust of hebben last van spierkrampen en vooral: slaapproblemen. “Vaak is de mobiele telefoon het probleem. Bedenk je eens dat je lichaam alleen al met een mobieltje dichtbij je oor of onder je kussen, continu straling absorbeert.” Volgens Kromhout blijkt uit een recente studie naar hoofdpijn en slaapproblemen onder telefoongebruikers, dat deze klachten eerder ontstaan door het gebruik van mobiele telecommunicatie dan door de straling die hierbij vrijkomt. Toch staan daar weer andere studies tegenover, die het tegendeel beweren.
“Dat maakt deze kwestie zo lastig”, zegt Tax. “Woonbiologen kijken puur naar mensen en hun klachten en stellen hele andere limieten dan de overheid. Die vinden wij veel te hoog. Met de komst van 5G is het maar de vraag hoe dit gaat uit gaat pakken. Het is nog te vroeg om daar iets over te zeggen, maar het was beter geweest als de effecten al goed onderzocht waren voordat het op de markt verschijnt. Het zal me niet verbazen als steeds meer mensen klachten krijgen.”
Zet draadloze apparaten uit
Je smartphone niet aan je oor houden, maar bellen met de gewone niet-draadloze ‘oortjes’ en ‘s nachts alle draadloze apparaten uit, is het belangrijkste wat je kunt doen om de straling om je heen te beperken, zegt Tax. “Als je vage klachten ervaart, kun je proberen om minstens drie dagen alle draadloze apparaten uit te zetten en te ervaren of dit effect heeft.” Ook alle stekkers moeten daarbij uit het stopcontact. “Overdag ontkom je niet aan de straling om je heen, maar in je eigen huis en vooral ‘s nachts kun je nu nog het verschil maken. Hopelijk blijft dat zo als we meer weten over het daadwerkelijke effect van 5G.”
