Twee keer in de nacht opstaan om te plassen, is voor veel mensen de normaalste zaak van de wereld. Maar kun je het voorkomen? Wanneer noem je het eigenlijk een plasprobleem? En is nachtelijk plassen iets dat bij ouder worden hoort? Wij vroegen het uroloog Ruud Bosch van het Universitair Medisch Centrum Utrecht.
Wat zijn de oorzaken van ‘s nachts moeten plassen?
Ruud Bosch, uroloog UMCU: “Nachtelijk plassen is een veelvoorkomend probleem, maar meestal hoort het gewoon bij ouder worden. Een te kleine blaascapaciteit, een overactieve blaas of overmatige productie van urine kunnen oorzaken zijn. Mensen met een slaapstoornis moeten ‘s nachts ook vaker naar het toilet. Ze worden alleen niet wakker door een volle blaas, maar doordat ze moeilijk kunnen doorslapen. Vaak zie je dat deze mensen opstaan en voor de vorm even gaan plassen.”
Waardoor produceer je overmatig veel urine?
“De meeste mensen houden gedurende de dag veel vocht vast en plassen het niet uit. Als je zit of staat, zit je hart relatief hoog. Het vocht uit je onderbenen moet dus als ware opgepompt worden, zodat het mee kan doen aan de bloedcirculatie. Het wordt dan naar de nieren getransporteerd die het overtollige vocht verwijderen en er urine van maken. In de nacht komt, simpel gezegd, het hart op hetzelfde niveau als je benen. Het kost dan minder moeite voor het hart om het vocht in de circulatie op te nemen. Wat je eigenlijk overdag had moeten uitplassen, wordt in de nacht gemobiliseerd. Daarom word je ‘s nachts wakker om te plassen.”
Wanneer noem je het een plasprobleem?
“Wij hebben er onderzoek naar gedaan. Het blijkt dat mensen het pas echt hinderlijk vinden als ze ‘s nachts meer dan twee keer uit bed moeten. Ongeveer de helft van de mensen tussen de 65 en 75 jaar moet ‘s nachts minstens twee keer uit bed om te plassen. Een kwart van de mensen tussen de 60 en 65 jaar gaat er ‘s nachts twee keer uit. Het is dus ook iets dat bij de leeftijd hoort.”
Speelt leeftijd een grote rol?
“Ja, want alle lichaamsfuncties worden minder als je ouder wordt. Uit ons onderzoek bleek ook dat vrouwen tussen de 20 en 35 vaker ‘s nachts moeten plassen dan mannen. Dat zou je eigenlijk niet verwachten. Een mogelijke oorzaak is dat vrouwen in die leeftijd vaak kinderen hebben en daardoor alerter zijn als ze slapen of ‘s nachts vaker worden gestoord.”
Wat kun je zelf doen als je ‘s nachts vaak moet plassen?
“Begin met simpele leefregels, zoals na acht uur ‘s avonds niet meer drinken. Als je iemand bent die overdag veel vocht vasthoudt, dan heeft het zin om ‘s avonds met je benen omhoog op de bank te liggen. Voor je lichaam is het dan makkelijker om het vocht te mobiliseren. De kans is groot dat je het dan uitplast voordat je naar bed gaat. Mensen die extreem veel zitten, kunnen ook steunkousen dragen. Het vocht loopt dat niet in de benen.”
En als dat niet werkt?
“Als het erg hinderlijk is, is het verstandig naar de huisarts te gaan. Er zijn medicijnen tegen een overactieve blaas en medicijnen die de nachtelijke urineproductie kunnen afremmen. Wanneer een slaapprobleem de oorzaak is, is hier ook iets aan te doen. Gelukkig is het zelden zo dat je ‘s nachts vaak moet plassen omdat je iets ernstigs onder de leden hebben.”
