“Tinnitus is vaak te behandelen waardoor het naar de achtergrond verdwijnt of zelfs helemaal uitdooft”, zegt tinnitus-expert en fysiotherapeut Sandra Posthumus. Door onderzoek en behandeling van meer dan 900 mensen ontdekte ze dat tinnitus lang niet altijd gelinkt is aan gehoorschade. Vaak is er volgens de expert een verband met stress. Wat nog meer oorzaken kunnen zijn, vertelt ze in dit artikel.
Wat is tinnitus precies?
Tinnitus wordt in de volksmond ook wel oorsuizen genoemd en komt op alle leeftijden voor. Het gaat om een geluid in je hoofd dat alleen door jezelf wordt waargenomen. Tinnitus-expert en fysiotherapeut Sandra Posthumus schat dat zo’n drie tot vijf miljoen mensen last hebben van oorsuizen. “Precieze aantallen zullen we nooit weten. Voor velen is het in hun eigen ogen niet ernstig genoeg om ermee naar de huisarts te gaan, of ze denken dat er niets aan te doen is.” Tinnitus is er in vele vormen en varieert in ernst. De één hoort alleen geluid wanneer het volledig stil is, bij de ander komt het boven gesprekken uit. Sandra: “Geluiden die je kunt horen zijn bijvoorbeeld een piep, ruis, krekels of een bromtoon. Vooral tijdens de coronamaatregelen is het aantal tinnituspatiënten explosief gestegen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met onder andere stress, te weinig beweging, en weinig ontspannende (buiten)activiteiten kunnen doen.”
Hoe ontstaat tinnitus?
“Tinnitus blijkt vaak in of na een stressvolle periode te ontstaan. Bepaalde type mensen zijn er gevoelig voor: dezelfde types die burn-out raken. Het zijn vaak mensen die graag controle hebben, perfectionistisch zijn, een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben, en die het lastig vinden om grenzen aan te geven. Ook binnenvetters en hooggevoeligen zie ik vaak terug in mijn praktijk. Heb je graag controle, dan kan het hebben van tinnitus behoorlijk beangstigend voor je zijn. Het is immers een geluid in je hoofd die je niet kunt controleren.”
“Oorsuizen ontstaan wanneer de hersenen overprikkeld raken. De hersenstam produceert dan uiteindelijk een geluid. Prikkels komen binnen vanuit hersenzenuwen en de amygdala. Denk hierbij aan zintuigelijke prikkels, prikkels vanuit spieren, organen, hormonen, gedachten en emoties. Tinnitus zie ik als een soort brandalarm: een waarschuwing wanneer je emmer is overgelopen. Zelden is er één oorzaak aan te wijzen. Meestal is het een opeenstapeling van verschillende factoren. De emmer loopt dikwijls langzaam vol en dan hoeft er maar iets relatief kleins te gebeuren – bijvoorbeeld je hoofd stoten of de oren uit te laten spuiten – waardoor hij overloopt. Als reactie daarop gaat de hersenstam geluid produceren om aan te geven dat er iets moet gebeuren om weer ‘rust in de tent’ te krijgen.”
Oorzaak 1: Stress als mogelijke oorzaak van tinnitus
“In mijn praktijk zie ik dat onder andere stress zeer vaak meespeelt bij het ontstaan van tinnitus. Bij stress kan de hersenstam onder andere geprikkeld worden door stresshormonen, verhoogde spierspanning, gedachten en emoties. Veel mensen zitten door de stress hoog in de ademhaling (borstademhaling), waardoor chronische hyperventilatie op de loer licht. Hierdoor kunnen ze angst of paniek ervaren en de tinnitus verergeren.”
Oorzaak 2: Een verkeerde houding
“Als je veel achter je laptop, telefoon of tablet zit of bijvoorbeeld lange fietstochten maakt, kan een langdurige verkeerde lichaamshouding zorgen voor meer spierspanning. Gespannen spieren drukken tegen zenuwbanen aan, waardoor de hersenen extra prikkels krijgen. Je hoofd weegt zeven procent van je lichaamsgewicht. Dus als je hoofd veel naar beneden ‘hangt’, moeten de nekspieren hard werken om je hoofd niet te laten vallen. Maar ook een verkeerde of gespannen slaaphouding geeft langdurig extra prikkels, omdat je gemiddeld acht uur in bed verblijft. Als je op de buik slaapt, lig je altijd met je hoofd opzij, waardoor bepaalde structuren in je nek onder druk komen te staan. Een goede matras en kussen zijn voor mensen met tinnitus extra van belang.”
Oorzaak 3: Te weinig beweging
“Beweging is voor heel veel lichaamsfuncties en je mentale gezondheid van belang. Het zorgt onder andere voor afvoer van afvalstoffen, het soepel blijven van de spieren en het goed functioneren van de darmen. De gelukshormonen die vrijkomen bij beweging maken dat je je gelukkiger en minder gestresst voelt. Beweeg je te weinig, bijvoorbeeld door zittend werk, dan hopen zich afvalstoffen op en worden spieren stijf en stijve spieren in het nek-/schoudergebied prikkelen de hersenstam extra via zenuwbanen. Beweging hoeft niet per se sporten in te houden. Een half uurtje wandelen kan al een wereld van verschil betekenen.”
Oorzaak 4: Een ongezond voedingspatroon
“Voeding kan een belangrijke factor zijn bij het ontstaan van tinnitus; daar zou je in eerste instantie niet aan denken. Niet alleen verkeerde voeding, maar ook een tekort aan bepaalde voedingsstoffen als magnesium, zink, vitamine D en B12, kan invloed hebben op het ontstaan van tinnitus. Een stofje, dat de hersenstam extra prikkelt, is glutamaat. Dit is een smaakversterker en staat ook wel bekend als onder andere E621, gistextract en ve-tsin. Glutamaat vind je in de meeste bewerkte voedingsmiddelen. Om prikkels te remmen heb je de tegenhanger van glutamaat nodig en dat is de neurotransmitter GABA. Heb je een tekort aan GABA, dan kun je moeilijk prikkels remmen.”
Oorzaak 5: Lichamelijk letsel/trauma als mogelijke oorzaak van tinnitus
“Wanneer je een ongeluk hebt gehad, gevallen bent of je hoofd hard hebt gestoten, kunnen bepaalde nekspieren gaandeweg verkrampen. Daarnaast kunnen zich afvalstoffen ophopen in het bindweefsel. Al met al kan dit de hersenstam extra prikkelen. Vaak ontwikkelt tinnitus na een ongeval of trauma zich pas na een paar dagen, weken of zelfs maanden door de opbouwende spierspanning.”
Sandra Posthumus schreef het boek Tinnitus – Er is iets aan te doen waarin zij inzichten, tips en oefeningen geeft om rust in het hoofd te krijgen.
