Als er twee organen zijn die je liever niet wilt uitputten, dan zijn het wel je bijnieren. Logisch, want deze hormoonfabriekjes bepalen hoe we ons voelen. Voel jij je goed, dan voelen je bijnieren zich dat ook. Andersom geldt dat net zo. Ervaar jij langdurig stress, dan worden je bijnieren daar weer de dupe van. Hoe zit dat?
Een uitgeputte jij, betekent uitgeputte bijnieren. Deze kleine organen bovenop onze nieren produceren een aantal belangrijke hormonen, waaronder cortisol. Cortisol staat vooral bekend als het ‘stresshormoon’, maar feitelijk is het een anti-stress hormoon die ons vermogen om met stress om te gaan regelt. Het speelt ook een belangrijke rol in ons immuunsysteem, bij ons slaap-waakritme en het remmen van ontstekingen. Ook zorgt cortisol ervoor dat er voldoende glucose beschikbaar is in tijden van stress. Ervaren we een langere tijd stress, dan gaan onze bijnieren langdurig veel cortisol aanmaken. Dit kan uiteindelijk zorgen voor uitgeputte bijnieren.
Chronische stress
Uitgeputte bijnieren hebben voor je hele hormoonhuishouding gevolgen. Bijnieruitputting moet je daarom zeker niet onderschatten, zegt orthomoleculair voedingstherapeut Rineke Dijkinga. “Je bijnieren zijn een onderdeel van je totale hormonale systeem. Het houdt allemaal verband met elkaar en daarom moet je een bijnieruitputting dus veel breder bekijken. Op het moment dat er wat met je bijnieren is, staan vaak ook de waardes van je schildklier onder druk, is je bloeddruk laag, kan je bloedsuiker uit balans raken, kan er sprake zijn van een lekkende darm, raken oestrogeen en progesteron uit balans en raakt je slaap-waakritme verstoord. Dat kan ook niet anders, want dit zijn fysiologische functies die door chronische stress een flinke deuk oplopen.”
Cortisol pakt de hoofdrol
Vaak krijgen mensen met een bijnieruitputting last van extreme vermoeidheid, hebben ze zin in zoete of juist zoute dingen, voelen ze zich prikkelbaar of juist afgestompt en niet helemaal fit. Maar dat is lang niet alles. Het hormoon cortisol pakt de hoofdrol als er sprake is van langdurige stress en andere hormonen worden daar de dupe van. “Cortisol zet alle hormonen die niets met overleven te maken op een laag pitje. Logisch, omdat je lichaam in de overlevingsstand gaat, maar hormonaal gezien is het een nachtmerrie. Hormonen horen allemaal op het juiste moment hun werk te doen, maar als je bijnieren niet goed functioneren kan dat niet.”
Bijnieruitputting: omgekeerd bioritme
Een typisch verschijnsel bij een bijnieruitputting is volgens Dijkinga een omgekeerd bioritme. “In de ochtend hoort je cortisol hoog te zijn, omdat je actief moet worden om de dag fit te beginnen. Tegen de avond maakt dit hormoon ruimte voor slaaphormonen. Dat is normaal. Bij mensen met een bijnieruitputting is dit vaak compleet het tegenovergestelde. Dan is de aanmaak van cortisol laag in de ochtend, waardoor ze moeilijk hun bed uit kunnen komen. Juist ‘s avonds wordt er volop cortisol aangemaakt, zodat je dan opeens actief wordt waardoor je te laat naar bed gaat en weer niet kunt slapen. En zo beland je in een vicieuze cirkel.” Maar hoe weet je zeker of er sprake is van een bijnieruitputting? “Als er klinisch niets aantoonbaar is, maar je wel allerlei klachten ervaart na langdurige stress, is het verstandig om je bijnieren onder de loep te nemen.”
Wil je zelf testen of je bijnieren uitgeput zijn? Doe dan deze test.
