Je sleept jezelf de dag door en laadt nergens meer van op. Zelfs niet van een goede nacht slaap of de dingen waar je vroeger juist energie van kreeg. En dan voel je je ook nog eens prikkelbaar, niet helemaal fit en heb je steeds onuitstaanbare trek in zoete of juist zoute dingen. Misschien zijn je bijnieren uitgeput?
Waarschijnlijk heb je wel eens van de bijnieren gehoord. Deze twee kleine organen bevinden zich bovenop de nieren. Ongeveer halverwege je rug, onder je onderste rib. Zonder dat je er iets van doorhebt, bepalen ze voor een groot deel hoe je je voelt. Dit komt doordat de bijnieren meer dan vijftig hormonen afscheiden, waaronder cortisol en adrenaline. Ook wel de stresshormonen genoemd. Een misleidende term, want stress klinkt als iets waar je zo snel mogelijk vanaf moet. In werkelijkheid beschermen de stresshormonen je juist. Zodra je hersenen dreiging registreren, slaat het stresssysteem alarm. Na deze alarmfase gaat de bijnierschors cortisol afscheiden. Hierdoor kun je ook op lange termijn weerstand bieden aan dreiging.
Langdurige stress = kans op uitgeputte bijnieren
Er is alleen een probleem: ons stresssysteem is niet berekend op langdurige stress waarbij de bijnieren maandenlang cortisol moeten produceren. De productie van cortisol zorgt namelijk voor een onderdrukking van de activiteiten van het immuunsysteem. Het lichaam heeft alle energie nodig om te vechten of te vluchten. Herstelprocessen, zoals het genezen van een wond door een ontsteking, stelt het lichaam dan uit. Voor even is dat geen probleem, maar als je cortisolwaarden voortdurend hoog zijn, kunnen je bijnieren uitgeput raken. Dit komt doordat de voorraad cortisol niet oneindig is. Op den duur kunnen de bijnieren de productie niet meer bijbenen en raken ze uitgeput. En dat kan grote gevolgen hebben voor je gezondheid.
Symptomen van bijnieruitputting
Als je bijnieren uitgeput zijn, lukt het niet meer om voldoende cortisol aan te maken. Hierdoor kun je je moe voelen – vooral bij het opstaan – trek in zoete dingen of juist in zoute dingen hebben, prikkelbaar zijn en je niet helemaal fit voelen, zijn onder andere symptomen die kunnen wijzen op uitgeputte bijnieren. Een lager libido, spijsverteringsproblemen en langzamer herstellen van griep, kunnen ook tekenen zijn dat je bijnieren wat extra aandacht verdienen. Bijnieruitputting wordt vastgesteld door een arts. Er zijn wel simpele zelftests waarmee je kunt ontdekken of jouw klachten veroorzaakt worden door je bijnieren.
Zelftest: herken uitgeputte bijnieren
Voor deze test heb je een timer, zaklamp, spiegel en een donker ruimte nodig. Wat moet je doen:
- Maak de kamer donker
- Schijn vervolgens vanaf de zijkant van je hoofd, met de lamp over je oog (niet er in!)
- Blijf met het licht over dat oog schijnen en kijk in de spiegel
Je moet meteen je pupil zien samentrekken, wanneer het licht je oog bereikt. Dit gebeurt omdat je iris, dat uit kleine spiertjes bestaat, de pupil samentrekt, als reactie op het licht. De pupil blijft normaal samengetrokken door het licht. Heb je een vorm van bijnieruitputting? Dan is de pupil niet in staat om de samentrekking vast te houden en zal deze verwijden, ondanks dat hij nog steeds licht opvangt. De verwijding vindt binnen twee minuten plaats, en zal tot 45 seconden aanhouden voordat de pupil weer samentrekt
Als je deze zelftest iedere maand doet, kun je bijhouden hoe snel en hoe lang je pupil stopt met samentrekt. Als de bijnieruitputting minder wordt, blijft je pupil langer klein.
5 tips om goed voor je bijnieren te zorgen
Om je bijnieren te ontzien, is het belangrijk om genoeg rust te nemen:
- Probeer minstens acht uur per nacht te slapen. Zoek overdag de buitenlucht op, zodat ’s avonds je ogen sneller dichtvallen. Drink net voor het slapengaan geen alcohol of koffie, maar bijvoorbeeld ontspanningsthee. Houd je slaapkamer tussen de 18 en 20 graden en zorg voor een goed kussen en matras.
- Ga stress zoveel mogelijk uit de weg. Niet alleen lichamelijke stress, maar ook geestelijke stress. Denk aan ongezonde voeding, overmatig sporten en te laat naar bed gaan.
- Zorg voor een gezond ontbijt. Een gezond ontbijt is in balans qua eiwitten, vetten en koolhydraten. Zoals een smoothie met weiproteïnen, een omelet met groente of kwak met bessen.
- Sport regelmatig. Door te sporten komt het hormoon endorfine vrij dat een goed gevoel heeft. Ook breekt je lichaam tijdens intensief bewegen het stresshormoon cortisol eerder af.
- Voorkom een lage bloedsuikerspiegel. Je bijnieren moeten veel harder werken als je bloedsuikerspiegel op en neer gaat. Kies voor voedingsmiddelen met een lage glycemische index.
