Eind jaren negentig schreef een Britse arts dat de BMR-vaccinatie autisme veroorzaakt. Een grote storm volgde. De wildste verhalen over hoe een prik kinderen autistisch maakte, deden de ronde. Inmiddels is de rust teruggekeerd, maar toch blijft het verhaal in de lucht hangen. Is het nu een feit of een fabel?
‘Na de vaccinaties had mijn kind ineens autisme’. Dit soort claims kwamen eind jaren negentig op grote schaal naar boven. Het waren reacties op het onderzoek van de Britse arts Wakefield dat een verband aan zou tonen tussen vaccinaties op jonge leeftijd en autisme. Wat is hiervan waar? En hoe ontstond dit verhaal?
Het begin
De Brit en voormalig arts Andrew Wakefield publiceerde in 1998 zijn onderzoek in het vooraanstaande, wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Zijn conclusie? De vaccinatie tegen bof, mazelen en rode hond die kinderen op jonge leeftijd krijgen toegediend, veroorzaakt autisme en darmziekten. Dit leidde tot paniek onder ouders van jonge kinderen: gaan we ons kind wel of niet vaccineren? Het had dramatische gevolgen voor de vaccinatiegraad in Groot-Brittannië, die daalde van 77 naar 73 procent. Er kwam een mazelenuitbraak en er overleden zelfs twee kinderen aan. De paniek sloeg over naar andere landen.
De nasleep
Na deze eerste reacties kwam er in de loop der jaren ook tegengeluid. Meerdere wetenschappers herhaalden het onderzoek van Wakefield en vonden geen bewijs voor zijn bevindingen. Een Britse journalist legde het onderzoek van Wakefield nog eens onder de loep en vond dat Wakefield fraude had gepleegd. Hij had bewijs vervalst en was schuldig aan belangenverstrengeling. Het tijdschrift waarin het onderzoek gepubliceerd was, trok de publicatie terug. Toch blijft Wakefield volhouden dat het verband bestaat en dat hij geen fraude heeft gepleegd.
De meningen in Nederland
Zowel het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), als de Gezondheidsraad beamen dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor een verband tussen vaccinaties autisme. De Gezondheidsraad deed zelf onderzoek in Nederland en vond geen aanwijzingen. De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) neemt afstand van de zogenaamde relatie tussen autisme en vaccinaties: “Autisme is het gevolg van een aangeboren afwijking in de hersenen, waarmee een kind ter wereld komt. Autisme is geen ziekte, of iets wat op latere leeftijd kan ontstaan als gevolg van externe factoren.” Ze blijven voorstander van het Rijksvaccinatieprogramma.
Waarom blijft het verhaal rondgaan?
Ondanks de weerlegging van het oorspronkelijke onderzoek, blijft het verhaal in de lucht hangen. Ook de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken (NVKP) haalt nog steeds het onderzoek van Wakefield aan om ouders vaccinatie te ontmoedigen. Er wordt zelfs verwezen naar een therapie die kinderen met autisme of andere gedragsstoornissen geneest door middel van een homeopathisch middel. De link tussen vaccinatie en autisme wordt zo niet afgedaan als fabel.
Waarom neemt het aantal gevallen van autisme toe?
Het klopt dat in de afgelopen twee decennia het aantal gevallen van autisme is toegenomen.
Tegelijkertijd nam het aantal vaccins toe dat jonge kinderen toegediend kunnen krijgen. Dit maakt één van de argumenten van kritische prikkers: er is dus een link is tussen de twee. Maar de toename in autisme is veelal toe te schrijven aan de verduidelijking en verruiming van de diagnose. Het RIVM geeft aan dat de toename van autisme niet is terug te voeren op vervroeging van het vaccinatieschema, toename van het aantal vaccins, de samenstelling van de vaccins of de gebruikte hulpstoffen. En daarmee is deze fabel toch echt ontrafeld.
