Dankzij sociale media zijn we meer dan ooit verbonden met de wereld. Maar al scrollend en swipend kun je jezelf en de echte wereld aardig kwijt raken. Hoe vinden we de balans tussen ons online en offline leven? Hoe gaan we bewust om met sociale media?
Volgens psycholoog Thijs Launspach heeft sociale media verschillende effecten op ons mentale welzijn, wereldbeeld en zelfbeeld. “Iedereen ervaart zowel positieve als negatieve effecten van sociale media,” legt hij uit. Platforms maken gebruik van slimme technieken om ons brein te stimuleren door meldingen, likes en updates, waardoor we blijven scrollen. “Wil je minderen met sociale media? Het helpt om eerst inzicht te krijgen in je gebruik,” adviseert Thijs.
Stap 1: Maak je gebruik inzichtelijk
Psycholoog Najla Edriouch is sociale media-deskundige en doet onderzoek naar de samenhang tussen sociale media en langdurige mentale gezondheidsklachten. Ze benadrukt dat sociale media ook positieve kanten heeft. “Ze kunnen helpen om contact te leggen met lotgenoten of om afleiding te vinden als je je niet goed voelt. Maar we pakken onze telefoon vaak zonder erbij na te denken. Het is een gewoonte geworden. Als je minder tijd aan sociale media wilt besteden, is het nuttig om inzicht te krijgen waarvoor je ze gebruikt, zodat je bewustere keuzes kunt maken.”
Een gewoonte doorbreken begint dus met inzicht en met bewustwording. Apps als Screen Time (iPhone) en Digital Wellbeing (Android) kunnen je inzicht geven in hoeveel tijd je aan sociale media besteedt. Najla: “Ook door bijvoorbeeld je screensaver te veranderen of apps te verplaatsen, word je je bewuster van je gebruik. Zet op je beginscherm bijvoorbeeld: Ben ik nodig? Zet mij uit! Leg mij weg! Je kunt ook een telefoonhoesje aanschaffen dat jou eraan doet herinneren dat je je telefoon vaker wilt wegleggen.”
Stap 2: Haal de schop erdoor
Thijs raadt aan bewust te kiezen welke platforms je écht nodig hebt. “Beperk je tot twee of drie platforms en verwijder de rest.” Vervolgens is het belangrijk om na te gaan welk effect de accounts die je volgt op je hebben. Najla voegt toe: “Soms gaat het niet zozeer om de tijd die je spendeert, maar welke inhoud je te zien krijgt. Sommige accounts kunnen je onzeker maken. Volg mensen die bij jouw levensstijl passen en ontvolg diegenen die je eerder ontmoedigen dan inspireren.” Ze adviseert ook om meldingen uit te zetten om afleiding te verminderen.
Stap 3: Creëer sociale media vrije momenten en zones
Als je meer offline wilt zijn, is het handig om momenten en plekken zonder sociale media in te plannen. Offline momenten gaan dan deel uitmaken van je dagelijkse routine, zoals geen telefoon gebruiken tijdens het eten of voor het slapen gaan. Najla legt uit: “Routines zijn ingesleten en door je telefoon juist dan weg te leggen, kun je gebruik maken van je gewoontes. Een timer instellen om je gebruik te beperken kan ook helpen.” Thijs stelt voor om sociale media helemaal van je telefoon te verwijderen en alleen op je computer te gebruiken. “Zo wordt de stap om te scrollen groter en neem je die vanzelf bewuster.”
Ook het creëren van sociale media-vrije zones in je huis, zoals de eettafel of slaapkamer, kan helpen om je schermtijd te verminderen. Najla: “Je associeert bepaalde plekken vaak met telefoongebruik. Zoals je in een bioscoop automatisch zin krijgt in popcorn. Door deze plekken telefoonvrij te maken, doorbreek je deze patronen.”
Stap 4: Zoek alternatieven per functie
Sociale media worden vaak gebruikt voor vermaak, informatie en sociaal contact. Door deze functies te vervangen door offline activiteiten, kun je meer tijd in het echte leven doorbrengen en is de kans groter dat je je telefoon links laat liggen.
Van online naar offline
- Afleiding zoeken: Neem een boek of puzzel mee in je tas.
- Sociaal contact onderhouden met dierbaren: Bel je vrienden en familie of plan real-life ontmoetingen.
- Het delen van belangrijke momenten: In plaats van alles online te posten, kun je een fysiek fotoboek maken om herinneringen te delen.
- Nieuwe contacten opdoen en netwerken: Sluit je aan bij een club of workshop.
- Nieuws en actualiteiten volgen: Neem een abonnement op een krant of tijdschrift.
- Vermaak: Ontdek een nieuwe hobby, zoals koken, schilderen of lezen.
- Educatie en nieuwe dingen leren: Volg een cursus of lees een boek.
- Meningen delen en discussiëren: Word lid van een debatclub of organiseer etentjes met vrienden om onderwerpen te bespreken.
- Gelijkgestemden ontmoeten: Zoek lokale groepen of clubs, bijvoorbeeld via platforms als Hipsy.nl.
- Producten verkopen of kopen: Bezoek een kringloopwinkel of organiseer een garage sale
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
