In Nederland heeft 2 tot 6 procent van de kinderen ADHD. Dit kan leiden tot slechte schoolprestaties en gedragsproblemen. In 2011 gebruikten in totaal 38.000 kinderen in de leeftijd van 6 tot 11 jaar medicatie. Medicatie was omstreden en blijft omstreden. We zetten een paar nieuwe inzichten op een rij.
Ritalin is goed om te rekenen, niet handig op het schoolplein
Een van de critici over ADHD en medicatie, is professor dr. Roshan Cools, hoogleraar Cognitieve Neuropsychiatrie, Radboud Universiteit. Hoewel ze medicatie niet uitsluit, waarschuwt zij wel voor het effect van ritalin dat per kind enorm verschilt en soms zelfs een averechts effect heeft.
Zo heeft de ene ADHD’er baat bij ritalin, terwijl de andere er geen of zelfs nadelige effecten van ondervindt. Tussen 2006 en 2012 is de hoeveelheid jongeren die ritalin voorgeschreven krijgt echter verdrievoudigd – zonder met deze inzichten rekening te houden. Zij pleit ervoor kinderen eerst te helpen met concentreren en beheersing van hun gedrag en dan pas over te stappen naar medicijnen.
De ritalin verhoogt de productie dopamine, dat een deel van de hersenen beter laat werken bij cognitieve taken en concentratie – zoals rekenen. In haar oratie stelde ze het als volgt: “De cognitieve vernauwing die ritalin veroorzaakt, helpt kinderen tijdens de rekenles; maar helpt het ze ook op het schoolplein, of tijdens de dansles?”
“Onze exclusieve focus op controle gaat ten koste van innovatie. Daarom vraag ik u: wees impulsief, laat uzelf ook eens afleiden. Alleen dan kunnen we het beste uit onszelf én onze kinderen halen.”
Vetzuren werkzaam bij ADHD
Ook inname van omega-3 en 6 vetzuren kan net zo goed werken als mediactie, blijkt uit onderzoek. (dr. Eduardo Javier Barragán Pérez (Hospital Infantil, México). Hij vergeleek de effecten van omega 3 en 6-vetzuren met het medicijn methylfenidaat.
Negentig kinderen met ADHD (van 6 tot 12 jaar) werd in drie groepen gesplitst. Een groep kreeg omega-vetzuren, een tweede groep methylfenidaat en een derde groep een combinatie. In alle drie de groepen hadden de kinderen minder last van hun ADHD. Het effect van medicijnen trad al binnen in één maand in. Het effect van de omega-vetzuren pas na drie maanden. Na een jaar waren de ADHD-symptomen in beide groepen aanzienlijk verminderd.
De onderzoekers concluderen dat de onderzochte combinatie van omega 3 en 6-vetzuren vergelijkbare resultaten gaven.Het onderzoek is gepubliceerd Journal of Attention Disorder.
Of toch medicatie?
Kinderarts Rodrigues Pereira, eerder in gezondNU geïnterviewd, scherpt de medicatie-vraag nog verder aan. “Op de vraag of je wel of niet met medicatie begint kun je geen eenduidig antwoord geven. Laat ik het anders formuleren: wanneer geef je een kind een bril? Bij min één zal hij best nog even zonder kunnen en dat is wel zo makkelijk, want zo’n bril zit snel in de weg met spelen. Maar is dat ook nog het geval bij min anderhalf of min twee? Je moet als arts de juiste behandeling per kind geven, per situatie afwegen.”
“Bij ADHD kan dus medicatie horen, maar dat hoeft niet zo te zijn. De eerste stap is altijd: veel uitleg geven over de aandoening en overleggen met de ouders en het kind welke van de beschikbare behandelingen het meest geschikt is. Maar uiteindelijk onthoud je een kind met diabetes toch ook geen insuline? En als een kind met een motorische ontwikkelingsstoornis gepest wordt omdat hij niet goed kan rennen en daar zichtbaar onder lijdt en fysiotherapie zou helpen: waarom zou je dat dan niet doen?”
Staand lezen en schrijven
Sommige ouders zitten helemaal niet op medicatie te wachten en verzinnen – al dan niet samen met leerkrachten – een andere oplossing. We spraken Arnoud en Celia. Hun zoon Jorim had ADHD en kon slecht stilzitten en zich slecht concentreren. Zijn leraar kwam op het idee om de jongen aan een verhoogde tafel – staand dus – te leren lezen en schrijven. Zo had hij meer bewegingsvrijheid en kon hij zijn energie kwijt. Het werkte.
Een jaar later zat Jorim net als alle andere kinderen keurig in de klas aan een tafel. Het ging perfect en dat zonder medicijnen. Misschien kunnen we dus (voorzichtig) concluderen dat ieder mens met ADHD een eigen handleiding heeft. De één is beter af met medicatie, de ander met aanpassingen in zijn dieet of leefomgeving.
Rust en regelmaat
Of ADHD nu behandeld wordt met praten, pillen of een combinatie van beide, de volgende leefregels zijn altijd goed om ter harte te nemen:
- Zorg voor structuur en duidelijke regels.
- Creëer een rustige en prikkelarme omgeving voor je kind.
- Bij ruzie of spanningen wordt het drukke gedrag erger; probeer dit te vermijden.
- Snoep, suiker, chocolade of witmeelproducten laten de bloedsuikerspiegel snel stijgen en dalen; dat geeft een onrustig gevoel. Dat geldt voor elk kind, maar ook bij drukke kinderen en volwassenen.
