Geruststellen, zinnen afmaken of onnodig articuleren. Hoe goedbedoeld de adviezen ook zijn, je helpt iemand die stottert er echt niet mee. Hoe je dat wél moet doen? Dat leggen we je uit.
Nederland telt ongeveer 175.000 mensen die stotteren. Niet alleen in ons land komt de spraakstoornis voor, maar ook wereldwijd: ruim één op de honderd mensen stottert en hakkelt. En dat ontstaat niet altijd in de kindertijd. Daarom wordt ieder jaar op 22 oktober de World Stutter Day gehouden. Op deze dag wordt wereldwijd aandacht besteed aan stotteren en welke obstakels dit met zich meebrengt.
Wat is stotteren?
In veel gevallen wordt de spraakstoornis ontdekt bij kinderen tussen de twee en vijf jaar oud. De aandoening is in de meeste gevallen aangeboren. Maar niet alleen in de kindertijd kan stotteren ontstaan. Ook kan stotteren een gevolg zijn van een hersentrauma of emotionele gebeurtenis.
Als je stottert zijn zowel je hersenen als de spieren in je gezicht druk in beweging. Eerst moet je al je gedachten, ideeën en gevoelens omzetten in woorden en zinnen en vervolgens moeten al je spieren in beweging komen om jezelf uit te drukken. Die communicatie tussen de hersenen en spieren verloopt bij stotteraars niet vlekkeloos. Hierdoor ontstaan veel voorkomende herhalingen of verlengingen van klanken, lettergrepen of woorden.
Zo reageer je op een stotteraar
Voor mensen die kampen met een spraakstoornis kan stotteren een flinke obstakel zijn. Vooral de dagelijkse dingen, zoals een gesprek voeren bij de bakker of de telefoon opnemen, zijn spannend. Door de spanning kan het stotteren verergeren, stokt de ademhaling en is het mogelijk dat diegene dichtslaat. Hoe je een stotteraar het beste kan helpen? Wij delen een aantal tips.
1. Houd goedbedoelde adviezen voor je
‘Doe maar rustig’, ‘haal even diep adem’ of ‘ontspan’ zijn uitspraken die als kleinerend worden ervaren, weet ook ervaringsdeskundige Marion Meijers. ”Hoe goed men het ook bedoeld, het werkt altijd averechts. Ik word er bijvoorbeeld alleen maar nerveuzer van.” Probeer als luisteraar dus vooral te concentreren op wát de spreker zegt en niet alleen op hóe de persoon spreekt.
2. Blijf iemand aankijken
Stotterspecialist Ingrid del Ferro geeft op haar website de tip: “Het helpt enorm om de persoon die stottert aan te blijven kijken tijdens een gesprek. Met deze non-verbale communicatie geef je duidelijk aan dat je aandacht voor diegene hebt. Blijf de spreker rustig aankijken en wacht tot hij is uitgesproken.”
3. Maak geen zinnen af
Val de spreker niet in de rede en maak geen zinnen of woorden af. Voor iemand die stottert kan dit erg vervelend zijn en de kans bestaat dat je zijn of haar verhaal helemaal verkeerd uitlegt.
Wanneer je in een gesprek je reactie al klaar hebt – nog voor de ander zijn laatste woord heeft uitgesproken – geef je de ander geen ruimte. ”Het maakt de indruk dat wat de ander vertelt je niet werkelijk interesseert”, legt het StotterFonds uit. ”Dit is voor iemand die stottert extra moeilijk. Ruimte geven betekent dat je na zijn of haar laatste woord de tijd neemt om te antwoorden. Hiermee geef je de spreker het gevoel dat je laat doordringen wat je gespreksgenoot heeft gezegd en dat hij of zij zich niet hoeft te haasten om te spreken.”
4. Wees eerlijk
Heb je diegene niet verstaan? Doe dan niet alsof je iemand wél hebt begrepen als dit niet het geval is. Vraag de persoon die stottert om een zin te herhalen. Marion: ”Hierdoor wordt je als stotteraar serieus genomen, hoe lastig het ook kan zijn om een zin te herhalen. En heb geen medelijden met iemand die stottert, dat is het allerergste gevoel. Heb respect en wees eerlijk tegen een stotteraar als je hem of haar niet hebt begrepen.”
5. Maak het bespreekbaar
Voel je je ongemakkelijk bij een stotteraar en heb je er vragen over, maak dit dan bespreekbaar. Ook als je iemand met een spraakstoornis al langer kent is het fijn om te weten hoe je een ander op zijn of haar gemak kan stellen tijdens een gesprek, dus praat er samen over.
Wist je dat..
Veel stotteraars die moeite hebben met het uitspreken van lange zinnen, hun woorden vaak wel vloeiend uitbrengen als ze de woorden zingen? Sanne Hans, beter bekend als Miss Montreal en rapper Typhoon zijn het levende bewijs. Hoe dit kan? Zingen is wat betreft spreekcondities erg vergelijkbaar met het in een langzaam tempo nazeggen van zinnen. Daarnaast draagt een veranderende buikademhaling tijdens het zingen bij aan een betere aansturing tussen de spieren en het brein. Je eigen ademhaling leren kennen? Lees er meer over in dit artikel.
Volg ons op Instagram, Facebook en TikTok, neem een kijkje in het magazine en schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
