Loonsverhoging vragen, ‘nee’ leren zeggen, opkomen voor je behoeften en je grenzen aangeven. Het zijn allemaal voorbeelden waarbij assertiviteit van pas komt. Vind je dit lastig? Met deze tips van organisatiesocioloog Anne-Marie Backx leer je om je assertiviteit te vergroten.
Assertiviteit is iets anders dan agressiviteit
Organisatiesocioloog Anne-Marie: “Er zijn best wat misstanden over assertiviteit. Vaak denken mensen dat assertief zijn vooral betekent dat je durft op te komen voor jezelf en ‘nee’ durft te zetten. Het is meer dan dat. Er zitten twee kanten kanten aan assertiviteit: voor jezelf opkomen én gelijktijdig respect hebben voor de mening van de ander. Van nature ben je vaak niet honderd procent assertief, maar heb je een voorkeur voor sub-assertief of agressief gedrag. Als sub-assertiviteit jouw voorkeursstijl is, dan heb je in verhouding meer respect voor de mening van de ander, dan voor die van jezelf. Als agressiviteit jouw voorkeursstijl is, dan kom je juist veel meer op voor jezelf, dan dat je luistert naar de ander. Wanneer ik een open training over assertiviteit geef, is negentig procent van de deelnemers sub-assertief. Je kunt dus stellen dat in het algemeen vooral mensen die het lastig vinden om voor zichzelf op te komen, assertiever willen zijn. Mensen die van nature agressief zijn, denken niet vaak: laat ik eens een training assertiviteit volgen. Terwijl leren om wat minder te praten en beter te luisteren óók heel waardevol is. Assertiviteit is het namelijk allebei.”
Wat hebben we aan assertiviteit?
“Ik vind assertiviteit één van de belangrijkste vaardigheden die bestaat. Dat geldt zowel thuis, als op je werk. Laten we dit even bekijken vanuit de professionele context. Assertiviteit zorgt voor meer kennis, inhoud en daardoor betere besluiten. Je hebt immers respect voor inzichten van anderen en je durft ook aan te geven wat je weet of vindt. Assertiviteit zorgt daarnaast voor een fijne en vooral veilige werksfeer. Mensen luisteren echt naar elkaar en voelen zich tegelijkertijd niet tegengehouden om te delen. Dus als je na je werk weer thuis bent, heb je nooit het schuldgevoel dat je of over iemand heen bent gewalst of juist te weinig van jezelf hebt laten zien. Het is dus ook belangrijk dat organisaties een assertieve cultuur stimuleren. Dat begint vaak met geven van het goede voorbeeld van bijvoorbeeld het management.”
“Assertiviteit kun je ontwikkelen en trainen. Leren begint altijd met inzicht: dus bij jezelf ontdekken wat jouw voorkeursstijl is. Dit kun je doen aan de hand van cursussen, workshops of het lezen van informatie. In teams pas ik vaak een spel toe: de assertiviteitsgame. Deelnemers spelen een spel en ontdekken zo meer over hun assertiviteit. Vervolgens kun je nieuw gedrag oefenen door het letterlijk eens te proberen. Om je assertiviteit te vergroten, geef ik graag een aantal tips.”
Tip 1: Communiceer je grenzen voor meer assertiviteit
“Een ander kan niet raden wat je grenzen of wensen zijn. Dus als je deze niet communiceert, stapt een ander daar ook sneller overheen. Deze tip is vooral van toepassing op sub-assertieve personen.”
Voorbeeld:
“Stel je voor dat er ieder kwartaal een teamdag is waarop je bijscholing krijgt. Deze dag is verplicht en altijd op woensdag. Woensdag is jouw vaste vrije dag, waardoor jij altijd iets moet regelen thuis. Je vindt dit niet prettig en oneerlijk. Als sub-assertief persoon kun je het lastig vinden om dat aan te geven. Je wilt immers niet zeuren over vier dagen per jaar. Met deze houding doe je anderen te kort. Je neemt namelijk aan dat collega’s last hebben van jouw verzoek om (deels) voor een andere dag te kiezen. Terwijl kenbaar maken van je oneerlijke gevoel juist meer inzicht geeft. Waarschijnlijk worden anderen dan pas getriggerd om na te denken over een andere dag. Voor de wat agressievere mensen geldt: check ook regelmatig wat de grenzen en wensen van anderen zijn.”
Tip 2: Stel vragen in plaats van je mening te geven
“Deze tip is voor de mensen die een meer agressieve voorkeursstijl hebben en hun assertiviteit willen vergroten. Misschien herken je het wel: iemand praat ergens over en bij jou gaat er direct wat ‘aan’ in je hoofd. Je hebt de neiging om te reageren met jouw mening of ervaring en doet dat ook. Probeer de neiging om te praten en ruimte in te nemen eens om te zetten. Dat kan door in plaats van over jezelf te vertellen, een vraag aan iemand te stellen.”
Voorbeeld:
“Stel: Suzanne vertelt tijdens het teamoverleg dat ze geen zicht heeft in waar iedereen zich mee bezighoudt. Ze stoort zich hier aan en vindt dat het anders moet. Ze stelt voor dat iedereen wekelijks een overzicht mailt met zijn of haar werkzaamheden. ‘Wat een onzin’, denk jij. Zo zonde van je tijd om je daarmee bezig te houden. Vanuit jouw agressieve voorkeursstijl deel je direct je mening. Nu ga je proberen om je assertiviteit te vergroten door vragen te stellen. En geen vragen om het vragen, maar vragen om het echt te begrijpen. Dus in plaats van je mening te geven, vraag je door op het probleem van Suzanne. Op die manier geef je de ander ruimte, en dring je ook beter door tot de kern van het probleem. Daarna kun je samen zoeken naar een oplossing.”
Tip 3: Zet jezelf op de agenda
“Wil je iets onder de aandacht brengen, zorg dan dat jouw punt op de agenda staat. Zo vergroot je je assertiviteit. Hiermee heb je gegarandeerd spreektijd en hoef je niet gespannen te wachten op het juiste moment. Deze tip geldt weer voor de sub-assertievere.”
Voorbeeld:
“Je vindt dat er op het werk te weinig sociaal contact is, je mist gezamenlijke lunches, uitjes en wandelingen. Je wilt dit bespreekbaar maken en hoopt dat er bij de slotvraag van de vergadering nog tijd is om dit mede te delen. Als sub-assertief persoon bestaat de kans dat je het hele werkoverleg bezig bent met het punt dat jij wilt maken. Ook weet je niet zeker of je je moment kunt pakken. Assertiviteit betekent: proactief en niet afwachtend. Voeg voorafgaand aan het werkoverleg het punt toe aan de agenda of start hiermee bij de mededelingen. Dan kom je sowieso aan bod.”
Tip 4: Zo zeg je de perfecte ‘nee’
“Vind je het lastig om ‘nee’ te zeggen of breng je de ‘nee’ juist te snel en te bot? Zorg dan altijd dat je wat extra tijd creëert, zodat je kunt nadenken over de perfecte nee. De perfecte is ‘nee’ is een antwoord waardoor je geen schuldgevoel hebt en je waarbij je ook niet onaardig bent.”
Voorbeeld:
“Een voorbeeld: je partner vraagt of je voor morgenavond haar jurken wilt strijken, maar dat wil of kun je niet doen. Kom terug met de volgende opties, om je assertiviteit te vergroten:”
- Ben je geen expert, verwijs dan door: “Strijken is echt niet mijn ding, dus je kunt het beter zelf doen of anders even naar mijn vader/moeder brengen.”
- Heb je geen tijd, geef dat vriendelijk aan. “Ik heb daar nu geen tijd voor, want ik heb andere afspraken en nog even wat me-time nodig. Maar als je het volgende keer wat eerder vraagt, kan ik er tijd voor maken.”
- Laat de consequenties van ‘ja’ zien: Dit wordt ook wel de sociale ‘nee’ genoemd. “Als ik jouw jurk strijk, dan moet ik de kinderen teleurstellen want ik heb beloofd om samen naar de film te gaan.”
Lees hier nog meer tips hoe je leert om ‘nee’ te zeggen.
Tip 5: Zoek een tegenpool als maatje
“Zoals al eerder aangegeven: verandering begint bij inzicht. Waarschijnlijk weet je echt wel van jezelf dat je soms wat te veel of juist weinig voor jezelf opkomt. Toch kan het helpen als je daar regelmatig aan herinnerd wordt. Kijk eens in je directe omgeving en zoek een tegenpool, zodat je elkaar regelmatig kunt attenderen op jullie assertiviteit.”
Anne-Marie Backx is organisatiesocioloog. Vanuit TeamGelukT adviseert en traint zij professionals bij het ontwikkelen van vaardigheden van de toekomst.
Meer Gezondnu? Volg ons op Instagram, Facebook en Tik Tok of neem een kijkje in het magazine.
