In een uitzending van de Keuringsdienst van Waarde bleek dat het gros van de kefirproducten in de supermarkt niets te maken heeft met de echte gefermenteerde melkdrank, gemaakt van rauwe melk en het kefirplantje. Gelukkig kan het ook anders. Bij de Raw Milk Company in het Overijsselse De Lutte maken ze hun kefir wel volgens eeuwenoud recept – mét gist, mét probiotica en mét levende bacteriën.
Klokslag vijf uur stap ik in de auto richting de melkboerderij van Eddo Nijhof. Om zeven uur heb ik er afgesproken met André Mulder, die samen met zijn vrouw Tonny de Raw Milk Company oprichtte. Meerdere keren per week rijdt André langs boer Eddo om zijn rauwe melk op te halen. “En? Kon je een beetje uit bed komen?”, grijnst André. Dankbaar dat ik een ochtendmens ben, maken we kennis. Daarna stappen we samen de enorme loods op landgoed Singraven, de boerderij van Eddo, binnen. Eddo neuriet mee met de muziekzender die over de boxen klinkt, terwijl hij bij de ene na de andere koe het melkstel aan de uiers hangt. “Hé, hallo!”, begroet hij ons.
Landgoed Singraven bevindt zich op een kwartiertje afstand van het bedrijf van André en Tonny. Dat scheelt tijd, kosten én diesel. “Duurzaam werken vinden wij heel belangrijk”, vertelt André. “Daarom werken we samen met twee biologische melkboeren, waaronder Eddo.”
Rauwe melk
Ondertussen worden vierentwintig koeien tegelijkertijd gemolken. “Hoeveel heb je er?”, vraag ik Eddo. “Sinds gisteren 135”, antwoordt hij. De geboorte van nummer 135 heeft hem vannacht uit zijn slaap gehouden. “Ondertussen ga ik door met melken, hoor, als je het niet erg vindt”, lacht de boer verontschuldigend. De rauwe, warme melk wordt afgevoerd in een enorme tank die achter de auto van André hangt. Andre: “Deze melk hoeven we niet te koelen of te verwarmen. We werken met de huidige temperatuur. Die is perfect voor onze rauwe melkproducten.”
Eén van die producten die de Raw Milk Company van de rauwe melk maakt is kefir. Deze gefermenteerde melkdrank vindt zijn oorsprong in de Kaukasus. Het wordt met verschillende melkzuurbacteriën en gisten gemaakt. “Verse, rauwe melk is maximaal zeven dagen houdbaar, maar door de melk te fermenteren is de houdbaarheid veel langer, zo’n vier weken”, legt André uit. “Rauw gefermenteerde zuivel is veilig, omdat de pH-waarde altijd onder de 4,5 is. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld de bacteriën listeria en salmonella niet overleven. Deze bacteriën zijn nog nooit in onze rauwe melk aangetoond.” Binnen anderhalf uur moet de melk in de fabriek van de Raw Milk Company zijn. “Op die manier blijft het aantal kiemen zo laag mogelijk.” Een laag aantal kiemen voorkomt dat rauwe melk pathogene bacteriën bevat, die ziektes kunnen veroorzaken. Dus op naar de fabriek.
Eenmaal daar aangekomen laat André mij meteen de boerderijwinkel zien, waar hun kefir en allerlei andere biologische producten verkocht worden. Door het enorme raam in het winkeltje kijk je zo de fabriek in, waar de kefir gemaakt wordt. “Transparantie is voor ons belangrijk”, benadrukt André. “We willen mensen laten zien waar het product vandaan komt.” Behalve kefir maakt het bedrijf yoghurt, kwark, hangop, rauwmelkse boter en ghee en verkopen ze producten van externe partijen.
Mooie reacties
Het is flink aanpoten om het winkeltje vijf dagen in de week draaiende te houden. “Maar in de winkel krijg je de mooiste reacties van mensen die onze producten gebruiken en er echt baat bij hebben”, vertelt André trots. De rauwmelkse kefir kent namelijk een scala aan gezonde voordelen. Tijdens de fermentatietijd van 24 uur verteert een deel van de in melk aanwezige voedingsstoffen, zoals lactose en melkeiwitten, waardoor het gemakkelijker verteerbaar wordt. En de micro-organismen maken verschillende vitaminen aan. Uit eerder onderzoek van Ton Baars van de Universiteit Utrecht bleek dat mensen die 200 milliliter rauwmelkse kefir per dag drinken een duidelijke verbetering ervaren van hun gezondheid. Dat heeft volgens deze onderzoeker te maken met het mengsel van verschillende bacteriën dat aan de kefir toegevoegd wordt, vertelt hij aan RTV Oost: “Die bacteriën eten de melksuikers op. De melk wordt dus zuur. We weten dat een deel van die bacteriën zogenaamde probiotische bacteriën zijn. Die worden levend genuttigd en opgenomen in ons darmkanaal, waar ze een helende werking hebben. Uit metingen blijkt dat in rauwmelkse kefir met gemak een miljard levende bacteriën per milliliter zitten. Deze bacteriën zijn in staat om de darmwand te repareren en een ander milieu in de darmen te brengen, waardoor mensen zich beter voelen.” Eén van die mensen is mevrouw Heideman, waar ik mee in gesprek raak in de boerderijwinkel. “Sinds een halfjaar drink ik kefir. Behalve dat ik de smaak heerlijk vindt, drink ik het voor een gezondere huid.” Volgens onderzoeker Baars leven we vandaag de dag in een veel te schone omgeving. “Daardoor hebben we een gebrek aan bacteriën”, legt hij uit in het artikel van RTV Oost. “Rauwmelkse kefir zit boordevol levende bacteriën. Wij merken dat bij mensen die dit soort producten nemen de darm zich beter sluit, de darmflora beter wordt en dat er minder schadelijke stoffen in het bloed terechtkomen. Die mensen gaan zich beter voelen.”
André: “Ook blijven in kefir de voedingsstoffen van rauwe melk die bij het pasteuriseren van melk verloren gaan behouden, zoals lactase dat lactose afbreekt en lipase dat helpt vetten te verteren. Dit maakt de drank geschikter voor mensen met een lactose-intolerantie.” Bovendien maken de micro-organismen in kefir verschillende B-vitaminen aan en verhoogt het fermenteren ook het tryptofaangehalte. Tryptofaan vormt de basis voor het gelukshormoon serotonine, wat op haar beurt de voorloper is van het slaaphormoon melatonine.
Echte rijkdom
André en ik lopen naar de kantine, waar ik zijn vrouw Tonny ontmoet. Van André krijg ik een glas kefir. De smaak kun je vergelijken met een mildere vorm van karnemelk, al is het een stuk dikker en romiger. Terwijl ik het glas leegdrink, vertelt Tonny dat ze van oorsprong verpleegkundige is. Ze ziet het als haar missie om mensen kennis en kunde bij te brengen over rauwe melk en rauwmelkse producten. “Het is ongelofelijk wat een positieve reacties we ontvangen”, vertelt ze me trots, terwijl ze door haar map met reviews bladert. Het lastige voor Tonny en André is dat de gezondheidsvoordelen die klanten ervaren sinds ze kefir drinken niet wetenschappelijk onderbouwd zijn. “En dus mogen we ze bijvoorbeeld niet delen op onze website.” Dat maakt de missie van het stel een stuk ingewikkelder, want hoe maak je de gezondheidsvoordelen duidelijk als je ze niet kunt bewijzen? “Dat is precies ons dilemma”, beaamt Tonny. “Waar de farmaceutische industrie bijgestaan wordt door enorme wetenschappelijke onderzoeken, komen de gezondheidsvoordelen van rauwe melk niet op tafel. En dat terwijl ze het onbetwist waard zijn te onderzoeken. We geven als maatschappij zo veel geld uit aan pilletjes, zalfjes en poedertjes voor onze gezondheid. Dat zouden we voor een groot deel met een gezond voedingspatroon kunnen voorkomen.” Volgens de ex-verpleegkundige is gezonde voeding duur. “Maar ik zie het als investering. Met gezonde voeding en leefstijl voorkom je ziektes, waardoor je misschien al die medicijnen helemaal niet nodig hebt.”
De familie Mulder zet zich dan ook in om kefir, en andere rauwe melkproducten, bekender te maken onder de bevolking. “We willen mensen in het algemeen bewuster laten worden van de invloed van hun leefstijl op hun gezondheid”, voegt Tonny daaraan toe. “Gewone mensen, maar ook artsen en specialisten.” Deze missie maakt dat het stel er zes jaar geleden niet voor koos om de handdoek in de ring te gooien toen hun eigen melkveebedrijf opgekocht werd. “Op dat punt hadden we financieel gezien met pensioen kunnen gaan”, legt André uit. “We konden de boel verkopen en genieten van onze oude dag. Maar wat moet je dan?” Het stel was nog niet klaar om hun missie op te geven. “We hebben er toen voor gekozen om niet meer zelf te melken, maar ons volledig te richten op de productie van de rauwe melkproducten.” Ook het boerderijwinkeltje moest hoe dan ook blijven. “Daar maken we de verhalen van dichtbij mee”, vertelt Tonny. “De positieve verhalen van klanten die baat hebben bij onze rauwmelkse producten. Dat geeft ons energie. Dat voelt als echte rijkdom. We zijn heel dankbaar dat we dit teweeg mogen brengen. Dat maakt dat we onze werkweken van gemiddeld zestig uur zonder moeite volhouden.”
Uniek in Europa
Ook zoon Koen is inmiddels betrokken bij de levensmissie. Na een studie Levensmiddelentechnologie ontwikkelde hij het recept voor de oerkefir: kefir volgens het eeuwenoude recept, met behulp van kefirkorrels in plaats van poeder. Tonny: “In Europa zijn wij momenteel de enigen die het kefirplantje als startcultuur gebruiken in combinatie met rauwe melk. Het langere fermentatieproces maakt deze oerkefir een betere optie voor mensen met lactose-intolerantie, doordat de lactose tijdens het fermentatieproces al deels afgebroken wordt.”
De toekomst ziet de familie rooskleurig in. Samen met zoon Koen hoopt het tweetal zo veel mogelijk mensen te inspireren een gezonde leefstijl voor zichzelf te creëren. Tonny: “Wij willen zo veel mogelijk mensen bewust maken van het feit dat je voedingspatroon een groot deel van je gezondheid bepaalt. Die missie is niet alleen ons werk. Het is ook ons hart.”
De Raw Milk Company is in Nederland het eerste en enige bedrijf dat op grote schaal rauwmelkse zuivel produceert. In De Lutte, een dorp in Noordoost-Twente, maken ze in een hightech en duurzame productieruimte rauwmelkse kefir, rauwmelkse yoghurt en rauwmelkse hangop, die inmiddels in veel supermarkten en biologische winkels te koop zijn. Rawmilkcompany.nl
Foto credit: Gijs Versteeg
