De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. We kennen ‘m allemaal, maar als het aan een groep diëtisten ligt is deze schijf voorgoed verleden tijd. Zij kwamen met iets nieuws op de proppen: de Schijf for Life. Is dit een gezonder en beter alternatief? Drie diëtisten geven hun mening.
De Schijf van Vijf, de richtlijnen van het Voedingscentrum voor een gezond eetpatroon, lag de afgelopen weken flink onder vuur. Volgens een groep diëtisten is ‘de schijf’ ouderwets en slecht voor het milieu. Daarom bedachten zij iets nieuws: de ‘Schijf for Life’, een plantaardig alternatief die vier in plaats van vijf vlakken bevat. Dat zijn: groente en fruit, vet, zoals noten en avocado, eiwit, zoals tofu en peulvruchten en zetmeel in de vorm van granen en aardappels. Slik je daar Vitamine B12 bij en D3, dan weet je volgens de diëtisten zeker dat je geen tekorten oploopt.
‘Plantaardig net zo volwaardig’
Steeds meer diëtisten laten weten fan te zijn van de nieuwe schijf. Waarom? Vooral omdat een plantaardig voedingspatroon net zo volwaardig is, vinden zij. Om dit te onderbouwen is er een uitgebreide verantwoording van meer dan twintig pagina’s, met allerlei verwijzingen naar wetenschappelijk onderzoek. Klinkt veelbelovend en gezond, maar is iedereen zo enthousiast? We vroegen het aan drie diëtisten.
Wat is je eerste indruk van de Schijf for Life?
Ayfer Yalcin, diëtist: “Het kan een mooi alternatief zijn voor de Schijf van Vijf. Vooral nu steeds meer mensen vegetarisch eten. Toch is dit niet geschikt voor iedereen. Er zijn veel mensen die traditioneel gezien weinig gerechten kennen zonder dierlijke producten. Toch is het wel mooi dat er een schijf is welke wij als diëtist kunnen gebruiken als basis voor vegetariërs.”
Kathleen Paal, diëtist: “Vergeleken met de Schijf van Vijf zet de Schijf for Life een grote stap in de richting van plantaardige voeding, maar dat is wel meteen voor 100 procent. Er is geen middenweg. Je kunt je dus afvragen of deze opzet haalbaar is voor de meeste Nederlanders. Het merendeel eet nog steeds zuivel en vlees. Voor de (toekomstige) veganist kan dit wel een mooie houvast zijn om onder begeleiding plantaardig te leren eten. Maar de Eetwissels van het Voedingscentrum kunnen hierin ook een mooie tussenweg zijn.”
Harriët Verkoelen, diëtist: “Niet alle diëtisten zijn het eens met de nieuwe schijf. In mijn ogen is het geen verbetering. Helemaal vegan eten vergroot de kans op het binnenkrijgen van zeer bewerkt eten. Daarnaast eet je dan heel vetarm. We kennen de effecten van een plantaardig dieet nog niet op de lange termijn, dus ik vind het zeer zorgelijk.”
Is het een gezond alternatief?
Ayfer: “Het is zeker gezond, mits je vitamine B12 en D3 bijslikt. Ik ben van mening dat we als mens zeker kunnen leven zonder dierlijke producten te eten. Dit neemt niet weg dat ik ook vind dat we dierlijke producten enigszins wel nodig hebben. Dierlijke producten zijn zeker nuttig voor het lichaam als het biologisch is en niet te veel wordt gegeten. Dat maakt het in mijn ogen niet perse een gezondere keuze dan de Schijf van Vijf.”
Kathleen: “Het goede van de Schijf van Vijf is dat het zo is opgezet dat je niets tekort komt als je dit advies volgt. Je hoeft, als je gezond bent, geen extra supplementen te slikken. Bij de Schijf for Life is dat wel het geval. Daar is dus wat voor te zeggen. Een voedingsmiddel bevat altijd meerdere voedingsstoffen en zo voorkom je dat je andere tekorten oploopt. Bij een supplement is dat niet het geval. Het Voedingscentrum raadt alleen kwetsbare groepen, zoals zwangere vrouwen en ouderen, aan om supplementen te gebruiken.”
Harriët: “Als je eet volgens de Schijf for Life kun je op de lange termijn voedingsstoffen tekort komen. Je vult dit misschien aan door supplementen te slikken, maar deze zijn wel altijd synthetisch. IJzer van niet dierlijke oorsprong kan je lichaam bijvoorbeeld moeilijker verwerken en gaan opstapelen in de alvleesklier. Als je zwanger bent, neemt dan het risico op zwangerschapsdiabetes toe. Soja en andere peulvruchten zijn niet altijd gezond omdat ze veel anti-nutriënten bevatten. Deze stoffen kunnen de opname van één of meerdere voedingsmiddelen belemmeren. Zo kunnen je darmen beschadigd raken.”
Eet je volgens de Schijf for Life echt milieuvriendelijker?
Ayfer: “Dat vind ik wat kort door de bocht. Het is niet zo dat je gelijk milieubewuster bezig bent als je eet volgens de Schijf for Life. Dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Daar komt veel meer bij kijken, zoals puur, natuurlijk en biologisch eten. Ik vind dat ieder mens geadviseerd moet worden aan de hand van zijn of haar eigen gewoontes en wensen. Met één schijf voor iedereen kan dat niet.”
Kathleen: “De bedenkers van de nieuwe schijf vinden dat vinden dat er in vergelijking met de Schijf van Vijf meer kan worden gedaan om klimaatverandering tegen te gaan. Toch mist de Schijf for Life verschillende aspecten om duurzamere keuzes te kunnen maken. Waar moet iemand bijvoorbeeld op letten in de supermarkt? Wat is de afkomst? Een avocado uit Mexico moet bijvoorbeeld een lange weg afleggen om aan te komen in Nederland. Is dat dan nog een duurzame keuze om door de salade te doen?”
