In de supermarkt hebben we keuze uit duizenden producten, tientallen routes en oneindig veel merken. Wie wijst ons de weg? Een voedselkeuzelogo! Ten minste, vanaf 2020 moet Nederland zo’n logo hebben. Hoe denken deskundigen hierover? En wat vinden ze van de Nutriscore, het keurmerk dat de Consumentenbond tipt en enkele Europese landen al gebruiken?
Ruim twee jaar geleden werd het inmiddels beruchte Vinkje afgeschaft. Dit voedselkeuzelogo bleek niet te werken zoals gehoopt. Maar hoe kun je de consument wel helpen een verantwoorde keus te maken uit het overweldigende voedselaanbod? Door een nieuw voedselkeuzelogo. En dat er zo’n nieuw logo komt, staat vast. De hamvraag: welke? En werkt het echt?
De meeste kans maakt de Nutriscore. De Consumentenbond pleit voor dit logo en ook de Nederlandse supermarkten staan erachter om deze in te voeren. In landen als Frankrijk, Spanje en België wordt dit systeem al gebruikt. De nutriscore heeft vijf kleuren: rood, oranje, geel, lichtgroen en donkergroen. Donkergroene producten zijn het gezondst, rode staan er het slechtst voor.
Dit vinden deskundigen van een nieuw voedselkeuzelogo
Sjoerd van de Wouw, campagneleider bij Foodwatch: “Consumenten worden op allerlei manieren verleid producten te kopen. Vaak gebeurt dit doordat de fabrikant de consument op het verkeerde been probeert te zetten door een product gezonder voor te doen dan het is. Dan is het behulpzaam als een consument deze misleiding kan doorprikken door naar het voedselkeuzelogo te kijken. Zo’n voedselkeuzelogo moet wel een onafhankelijk, wetenschappelijk onderbouwd, duidelijk kleurensysteem zijn waaraan alle fabrikanten – ook die van ongezonde producten – moeten meedoen door het in de wet vast te leggen. Nutriscore is wat dat betreft in het voordeel: onafhankelijk, kleurenlogo en diverse landen ondersteunen het waardoor het verreweg het meeste kans heeft om Europees breed wettelijk ingevoerd te worden. Jammer genoeg liggen in Nederland fabrikanten nog dwars. Dat is logisch want die zijn zeer huiverig voor een slechte score van hun veelal suikerrijke, vezelarme producten. Wij voeren al bijna een jaar campagne voor de Nutriscore.”
Hetty Crèvecoeur, voedingsdeskundige: “Consumenten hebben behoefte aan een richtlijn en in dat opzicht is een voedselkeuzelogo zoals de Nutriscore een goed idee. Ik ben echter toch niet zo’n voorstander van een voedselkeuzelogo, omdat het verwarrend kan zijn. Zo zou bij de Nutriscore cola light een hogere score krijgen dan normale cola, omdat het minder calorieën en suiker bevat. Het lijkt dan of lightproducten gezonder zijn terwijl dat zeker niet altijd het geval is. Ook is het lastig een product een label te geven, omdat je een product altijd in de context van de leefstijl en het totale eetpatroon moet zien. Sport je veel, dan kun je ook veel meer calorieën eten en is een calorierijk tussendoortje niet zo’n probleem. Ik zou eerder pleiten om het geld wat in dit systeem wordt gestopt, te besteden aan initiatieven die helpen om mensen op een makkelijke manier gezond te laten eten, zoals in bedrijfskantines. En: begin bij het begin en geef kookles en voorlichting op scholen. Moet er toch een logo komen, dan zou ik kiezen voor het Zweedse model waarin alleen een logo komt te staan op producten die echt gezond zijn zoals bijvoorbeeld op groenten, fruit, olijfolie, noten en vis.”
Arienne de Jong van RIVM: “Het gebruik van de Nutriscore in Nederland is nog niet onderzocht, dus of dit voedselkeuzelogo een goed idee is, kan ik nog niet zeggen. Hoe het er precies uit moet zien in Nederland, wordt momenteel onderzocht in opdracht van het ministerie van VWS. Het RIVM ondersteunt het ministerie VWS hierin, samen met het Voedingscentrum. Een voedselkeuzelogo in het algemeen kan mensen helpen begrijpen of een voedingsmiddel een gezonde keuze is of niet, mits die in een oogopslag te begrijpen is. Zo’n logo op zichzelf zal overigens geen verandering brengen, maar past wel in een pakket van maatregelen om gezond gedrag te bevorderen. Andere maatregelen zijn bijvoorbeeld het gezonder maken van de voedselomgeving en voedseleducatie op scholen.”
Anne Marie Reuzenaar, orthomoleculair voedingsdeskundige: “Het goede aan een voedselkeuzelogo vind ik dat het een heldere boodschap geeft. Maar wie bepaalt de criteria en blijven die in de loop van de jaren overeind? Een groot nadeel is ook dat er naar losse voedingswaarden wordt gekeken en niet naar het totaalplaatje. Er wordt gekeken naar de calorieën, suiker, verzadigd vet, zout, vezels, eiwitten, groenten en fruit, maar niet naar het gehalte aan vitaminen en mineralen en de mate van bewerking. Ook wordt er geen rekening gehouden met de hoeveelheid die je van een product neemt. Zo zou belegen kaas een Nutriscore van E krijgen, olijfolie een D en een bewerkt product als Begel Ligt een C. Is olijfolie dan ongezond? Nee, uit vele onderzoeken blijkt dat de Mediterrane dieet een zeer goed voedingspatroon is om gezond oud te worden. Ik heb mijn twijfels of er naar de Nutriscore gekeken zal worden door de mensen die er misschien het meest aan zouden hebben. De ervaringen met andere voedselkeuzelogo’s geeft aan dat vooral theoretisch opgeleiden naar logo’s en etiketten kijken. Een voedselkeuzelogo moet ook rekening houden met de mate van bewerking en de nutriëntendichtheid. De criteria moeten onafhankelijk en zeer helder zijn – dat is lastig. Misschien is het een beter idee om het geld dat geïnvesteerd wordt in het invoeren van een voedselkeuzelogo, te steken in onderwijs over voeding op basisscholen en middelbare scholen..”
Emely de Vet, hoogleraar Consumptie en Gezonde Leefstijl: “Mensen nemen niet uitgebreid de tijd om etiketten te lezen of om informatie via bijvoorbeeld een app op te zoeken. Een goed, oftewel een eenvoudig en eenduidig logo, helpt mensen om snel producten te kunnen vergelijken. Niet iedere logo leent zich daarvoor. Zo wordt bij een stoplichtsysteem nog steeds een interpretatieslag van de consument verwacht. De Nutriscore is wat dat betreft duidelijk voor de consument, het is makkelijk te interpreteren. Bovendien is het een logo wat in veel landen wordt ingevoerd. Daarbij aansluiten draagt ook bij aan eenduidige informatie richting consument. Natuurlijk kleven aan elk logo voor- en nadelen, ook aan de Nutriscore. Ingewikkeld is bijvoorbeeld dat producten die niet in de Schijf van Vijf passen soms toch een hoge score kunnen krijgen.”
