Poly Cysteus Ovarium Syndroom, oftewel PCOS. Het is een vervelende aandoening en heeft alles te maken met je hormonen. Zeker als je zwanger wilt worden kan dit syndroom je in de weg zitten. Maar wat is PCOS precies, wat zijn de symptomen en kun je het eigenlijk behandelen?
Hormonen spelen een belangrijke rol in ons leven. Het kan je uiterlijk veranderen, de boosdoener van stemmingswisselingen, maar het kan ook de menstruatiecyclus van de vrouw bepalen. Heb je een onregelmatige menstruatie, dan kan het zijn dat je te maken hebt met PCOS.
Wat is PCOS?
PCOS is de meest voorkomende hormonale aandoening bij vrouwen in de vruchtbare periode. Ongeveer 5 tot 10 procent van alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd heeft een vorm van PCOS. Belangrijk om te weten: het is geen ziekte maar een syndroom met een verzameling aan symptomen en klachten. Het beeld van PCOS is dus bij elke vrouw anders. Maar wat gebeurt er dan precies in je lijf als je PCOS hebt?
Door een hormonale afwijking bij PCOS rijpen de eicellen in de eierstokken niet goed uit. Geen zorgen, we leggen het je uit: bij een normale menstruatiecyclus groeit er in de eerste helft van de cyclus één follikel (eiblaasje). Dit gebeurt onder invloed van het follikelstimulerend hormoon (FSH) en het luteïniserend hormoon (LH). Tijdens de eisprong knapt het eiblaasje en verlaat de rijpe eicel de eierstok. Via de eileider gaat de eicel naar de baarmoeder, waar het bevrucht kan worden. Als je PCOS hebt zijn er veel follikels in de eierstokken, maar ze groeien niet goed door, waardoor er vaak geen eiblaasje knapt. Daardoor is er ook geen eisprong óf de eisprong is onregelmatig. Veel vrouwen met PCOS worden daarom moeilijk zwanger. De naam Poly Cysteus Ovarium Syndroom betekent dan ook letterlijk vertaald: veel (poly) follikels (cysten) in de eierstok (ovarium).
Wat zijn de symptomen van PCOS?
De meeste vrouwen ontdekken pas dat ze PCOS hebben als ze stoppen met de anticonceptiepil en hun menstruatie vervolgens niet goed op gang komt. Maar zoals we al eerder aangaven, zijn er verschillende symptomen en klachten bij PCOS en kan dit per vrouw verschillen. De meest voorkomende symptomen zijn:
- Geen menstruatie of een onregelmatige menstruatiecyclus (minder dan acht keer per jaar).
- Last van acne
- Meer haargroei bij de kin, kaken, buik en borsten
- Veel kleine vochtblaasjes in de eierstokken (te zien op een echo).
Heb je een onregelmatige menstruatiecyclus of word je helemaal niet ongesteld? Dan kan PCOS de oorzaak zijn, maar dat hoeft niet. Lees hier meer over het uitblijven van je menstruatie.
Wat is de oorzaak?
Hoe PCOS ontstaat is niet bekend. De hormonale aandoening komt volgens wetenschappers vooral voor bij vrouwen met overgewicht en suikerziekte en het kan vaker voorkomen binnen families. Daarnaast is er waarschijnlijk niet één oorzaak, maar zijn er meerdere hormonen betrokken bij PCOS, zo lezen we op de website van Stichting PCOS. We sommen het even op:
- Een verhoogde waarde van testosteron.
- Een te hoge waarde van het LH-hormoon (luteïniserend hormoon, het hormoon dat de eisprong opwekt)
- Een licht verhoogde waarde van oestrogeen.
- Een te lage waarde van het FSH-hormoon, dat de rijping van follikels stimuleert.
- Eoms een verhoogde insulinewaarde, het hormoon dat je bloedsuikerspiegel in balans houdt.
Naar de huisarts
Maak je je zorgen om je onregelmatige of uitblijvende menstruatie? Bespreek dit dan met de huisarts. Die bekijkt je cyclus en kan je doorverwijzen voor extra onderzoek. Bij vermoeden van PCOS test men het bloed op afwijkingen in het FSH-, LH- en testosterongehalte. Daarnaast kan er met een inwendige echo worden gekeken of er veel follikels in de eierstokken zitten. Als er gekeken is naar de cyclus, het bloedonderzoek én de echo, dan wordt er beoordeeld of je PCOS hebt.
PCOS en zwanger worden
Als je uiteindelijk de diagnose PCOS hebt gekregen, maar wel een kinderwens hebt, kan dit je erg onzeker maken. Want: kan je nog wel zwanger worden? Het antwoord is: ja, dat kan. Gelukkig zijn er manieren om de aandoening te behandelen en de kans op een zwangerschap te vergroten. Als je PCOS hebt, betekent dat dus niet dat je onvruchtbaar bent. Het kan wel langer duren voor dat het lukt om zwanger te worden en je hebt daar mogelijk medische begeleiding bij nodig.
Dit kun je zelf doen tegen PCOS
Omdat overgewicht vaak een rol speelt bij PCOS, is afvallen een veelvoorkomend advies om van de klachten af te komen. Als je geen overgewicht hebt of als afvallen niet helpt, zijn er verschillende medicijnen, zoals Letrozol en Metformine om het uitrijpen van een follikel te stimuleren. Maar een gezonde leefstijl blijft volgens Stichting PCOS de eerste stap om het syndroom te behandelen. Gezond eten en genoeg bewegen kan ervoor zorgen dat de klachten vanzelf verdwijnen. De stichting heeft wat tips op een rijtje gezet die hierbij kunnen helpen:
- Drink water in plaats van frisdrank of sap. Drink twee liter water per dag.
- Eet vooral groente en fruit en zo min mogelijk vlees, dat daarnaast niet te vet is.
- Eet ook regelmatig vis en ongezouten noten.
- Gebruik olijfolie, pindaolie of koolzaadolie bij het koken in plaats van boter.
- Neem per maaltijd niet te veel rijst, pasta of brood, maar schep wat meer groente op. Eén kopje rijst of pasta/twee sneetjes brood bij een maaltijd is genoeg.
- Stoom je groente of vis eens, in plaats van het te bakken of koken.
- Kies voor meer eiwitten en minder koolhydraten. Dit zou een positief effect hebben op gewichtsverlies en PCOS.
Meer weten?
Meer over PCOS, hormonen en andere hormonale aandoeningen? In de themaspecial van MIND leer je alles over je hormonen. Meld je nu gratis aan en maak kans op een jaarabonnement Gezondnu.
