Opvliegers zijn hét symbool van de overgang. Je lichaam staat in brand. Maar ook je humeur kan behoorlijk opvlammen; je bent geïrriteerd en bijzonder snel kwaad, woedend omdat de kaas op is of omdat iemand tikt met een pen. Of je wordt juist vergeetachtig en verstrooid. Wat doet de overgang met je brein?
Als vrouw kom je gemiddeld op je vijftigste in de overgang. Het menstruatiepatroon begint te fluctueren totdat het geheel verdwijnt. Hét symbool van deze periode zijn de opvliegers. Het zweet breekt je uit, je loopt rood aan en je borst en hals voelen ontzettend warm. Het zijn de hormoonschommelingen die zorgen voor deze lichamelijke én psychische klachten. Want ook prikkelbaarheid, concentratieproblemen en vergeetachtigheid zijn typische overgangskwalen.
Wat doen vrouwelijke hormonen met het brein?
Zowel het mannenbrein als het vrouwenbrein staan onder invloed van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Met twee belangrijke verschillen: bij vrouwen wisselt de hormoonspiegel gedurende elke cyclus. En in de overgang is er een zeer sterke afname van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron.
Iedereen kent de verhalen over wat er dan gebeurt met de eierstokken, maar oestrogeen en progesteron beïnvloeden allerlei processen in ons lichaam, ook in ons brein. Vooral de hersengebieden die betrokken zijn bij geheugen, emoties, hartslag, hongergevoel, lichaamstemperatuur en slaap-waakritme staan onder invloed van oestrogeen en progesteron. Het is om die reden logisch dat in de overgang ook klachten ontstaan zoals vergeetachtigheid, stemmingswisselingen en slecht slapen.
Oestrogenen veranderen je brein
Oestrogenen hebben op verschillende manieren invloed op hersencellen in deze gebieden. Ze veranderen de activiteit van stofjes die signalen overbrengen tussen cellen, zogenaamde neurotransmitters. Daarnaast versterken ze de vorming van zenuwuitlopers en verminderen ze celdood. Goed voor je brein dus, die vrouwelijke hormonen!
Als je als vrouw in de overgang komt, stoppen de eierstokken met de productie van oestrogeen. Maar dit gebeurt met horten en stoten; de ene dag is er te veel oestrogeen en de andere dag te weinig. Het brein moet het golven van hormonen opvangen. Een klein golfje merk je niet op, maar grotere, woeste golven zorgen voor onverwachte stemmingswisselingen: je raakt ontzettend geïrriteerd om het getik van een pen of huilt omdat de kaas op is.
Vergeetachtig in de overgang
Een van de meest voorkomende psychische klachten van vrouwen in de overgang is vergeetachtigheid. Het is een van de signalen dat de cognitieve functie van het brein achteruitgaat tijdens de overgang. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het geheugen ook daadwerkelijk afneemt, met name in de eerste periode na de laatste menstruatie. Vrouwen in de overgang scoren lager op het onthouden van nieuwe informatie, het herinneren van oude informatie en het kortetermijngeheugen.
De hersengebieden die betrokken zijn bij het geheugen en het leren van nieuwe informatie hebben veel oestrogeenreceptoren. Of het de oestrogenen zijn die direct de klachten veroorzaken, is nog onduidelijk. Gelukkig blijken de cognitieve problemen weer te verdwijnen na de overgang.
Is de overgang hetzelfde als de menopauze?
O ja, en tot slot nog dit: is de overgang hetzelfde als de menopauze? Nee! In dit artikel leggen we je haarfijn uit wat het verschil is tussen de menopauze en de overgang.
Wat velen van ons niet beseffen is dat er ook zoiets bestaat als de pre-overgang: een periode met ‘gedoe’ voordat het echte werk begint. Zit jij er al middenin? Test het in het aprilnummer van Gezondnu.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
