Het merendeel van de volwassenen draagt het bij zich: het HPV-virus. De meeste mensen merken daar niets van, maar bij een deel van hen veroorzaakt het kanker. Tieners worden nu al ingeënt tegen het virus, maar in 2023 krijgen ook jongvolwassenen een uitnodiging voor het HPV-vaccin. Wat is HPV en wat is het verschil met de uitnodiging uit 2009? Wij leggen het je uit.
1. Wat is het HPV-virus?
Allereerst is het goed om te weten wat HPV precies betekent. HPV is de afkorting van ‘Humaan Papillomavirus’. Zo’n 80 tot 90 procent van de mensen wordt minstens één keer in hun leven besmet met HPV. Het virus is heel besmettelijk en kan worden overgedragen via de handen, huid, mond en als je seks hebt met een persoon die besmet is.
Er zijn veel verschillende HPV-typen, maar vaak merk je niets van een infectie. Het lichaam ruimt de infectie dan binnen 1 tot 2 jaar zelf op. Soms gebeurt dat niet, en kan na 10 tot 15 jaar kanker ontstaan. De meest voorkomende soort is baarmoederhalskanker, maar van HPV kan je ook andere soorten kanker krijgen, bijvoorbeeld kanker aan de mond- en keelholte, schaamlippen, anus, penis en vagina.
Baarmoederhalskanker is wereldwijd de vierde meest voorkomende kankersoort bij vrouwen. Jaarlijks sterven ruim 300.000 vrouwen aan deze kankersoort. De hoop is dan ook dat het vaccin o.a. baarmoederhalskanker niet meer voorkomt.
2. Hoe werkt het HPV-vaccin?
In het vaccin (het zogeheten Cervarix) zitten onschadelijk gemaakte deeltjes van HPV, die van typen 16 en 18. Type 16 en 18 veroorzaken het vaakst kanker, maar door de nagemaakte deeltjes kan je geen HPV-infectie krijgen. Na de vaccinatie maakt het lichaam antistoffen aan tegen HPV-16 en 18, en ook een beetje tegen een aantal andere typen, namelijk die van HPV-typen 45, 35, 31 en 52. Bij een besmetting met HPV herkennen de antistoffen het virus en ruimen het op. Zo kan het virus je gezonde cellen niet beschadigen en wordt de kans op kanker door HPV aanzienlijk kleiner.
3. Wie kan zich vaccineren tegen HPV?
In 2008 werd de HPV-vaccinatie opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Een jaar later, in maart 2009, startte de campagne voor meisjes van 13 tot 16 jaar. Deze campagne bleek toen minder succesvol dan verwacht. Uit onderzoek beek dan ook dat deelnemers toen behoefte hadden aan meer informatie over HPV, baarmoederhalskanker en het vaccin en sloegen de HPV-vaccinatie daarom over.
Het verschil met de huidige campagne is dat nu meisjes én jongens een uitnodiging krijgen voor een HPV-vaccinatie. Jongens kunnen namelijk ook besmet raken met het virus en hierdoor kanker krijgen. Daarnaast is de vaccinatieleeftijd verlaagd van 13 naar 10 jaar. De reden? Er is nu simpelweg meer duidelijk over de bescherming van het vaccin.
Vanaf 2022 worden kinderen in het jaar dat ze 10 jaar worden, dus uitgenodigd voor vaccinatie. Maar er is nog een groot verschil met de huidige vaccinatiecampagne. Begin 2023 ontvangen ruim 1,3 miljoen jongvolwassenen de uitnodiging voor het HPV-vaccin. Het gaat om zo’n 900.000 mannen en 400.000 vrouwen die zijn geboren tussen 1 januari 1996 en 31 december 2003. Ben je dus nog niet eerder gevaccineerd tegen HPV, dan krijg je een uitnodiging om je (gratis) te laten vaccineren tegen het virus. Je kan dan direct een afspraak maken voor een prik. Ben je vóór 1996 geboren en wil je je ook graag vaccineren tegen HPV? Dat kan via de huisarts of een vaccinatiecentrum. Je moet de vaccinaties dan wel zelf betalen.
4. Heeft een HPV-vaccin zin als je al seks hebt gehad?
Volgens het RIVM heeft de prik groot effect als je nog niet met het HPV-virus besmet bent. Het RIVM zegt hierover: hoe eerder je wordt gevaccineerd tegen HPV, hoe beter de bescherming werkt. Dit is een belangrijke reden waarom kinderen de vaccinatie nu eerder krijgen. Maar wat als je ouder bent en je hebt al wel seks gehad? Heeft de een HPV-vaccinatie dan nog wel zin? Ja, dat heeft zeker zin. Ook als je seks hebt gehad is de kans aanwezig dat je nog niet besmet bent met één of beide typen van het HPV-virus. Dus ook als je al wel seks hebt gehad heeft het zin om de prik te halen.
5. Ben je na het vaccin helemaal beschermd?
Maak je een afspraak voor een HPV-vaccinatie, dan is het goed om te weten dat je twee prikken van het vaccin nodig hebt. Vijf maanden na je eerste inenting krijg je een herinnering om een afspraak voor de tweede prik te maken. Met het HPV-vaccin ben je dan 95 procent beschermt tegen een infectie. Een hoog percentage, maar dus geen volledige bescherming. Daarnaast beschermt het vaccin voornamelijk tegen HPV-type 16 en 18. De HPV-typen waar je voornamelijk kanker door kunt krijgen. Het vaccin biedt minder bescherming tegen de typen die vagina-, schaamlip-, penis-, anus- en mond- en keelholtekanker veroorzaken.
Omdat het vaccin niet volledig beschermt, is het voor vrouwen nog steeds aan te raden om een uitstrijkje te laten maken als je een oproep krijgt voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Voor de andere HPV-gerelateerde kankers is er nog geen screening mogelijk om de kanker in een vroeg stadium op te sporen.
Advies en hulp bij je keuze
Twijfel je of de HPV-vaccinatie voor jou de juiste keuze is? Dan kan de HPV keuzehulp je helpen. Op de website van KWF Kankerbestrijding en het RIVM lees je meer vragen over het virus en de vaccinatie.
Gezonde spanning voor een vaccinatie is normaal, want een naald in je arm is nou eenmaal geen prettig idee. Maar heb je last van prikangst? Dan kan je dat flink dwarszitten. Deze tips kunnen je helpen om de prikangst te overwinnen.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
