Fris en fruitig. Zo willen we allemaal ruiken en het liefst ook uit onze mond. Als je knoflook gegeten hebt, weet je dat je adem niet helemaal jofel is. Maar wat als je vaker met een slechte adem kampt? Edwin Winkel, bijzonder hoogleraar tandheelkunde, probeert al meer dan twintig jaar te achterhalen welke bacteriën verantwoordelijk zijn voor die nare luchtjes.
Zijn er eigenlijk baby’tjes met een slechte adem?
Edwin Winkel, bijzonder hoogleraar tandheelkunde en mondhygiëne bij UMC Groningen: “Nee, die heb ik nog nooit gezien. Het komt zeer, zeer zelden voor. Een heel enkele keer bij kinderen met een stofwisselingsziekte. De jongste patiënten die ik behandel vanwege een slechte adem zijn zes, zeven jaar oud, maar dat is echt ontzettend jong. Over het algemeen geldt dat een slechte adem met de jaren komt. Niet iedereen gaat dan uit zijn mond ruiken, maar het treft ouderen wel vaker. Het enige wat pasgeboren baby’s en een slechte adem gemeen hebben, is dat het smeerlaagje op hun huid dezelfde vetzuren bevat als het vettige laagje op je tong dat een slechte adem kan veroorzaken. Verder zie ik geen overeenkomsten.”
Kun je er zelf achter komen of je uit je mond ruikt?
“Dat is lastig. Je raakt nu eenmaal gewend aan je eigen geur. Dus je moet het toch vaak van anderen hebben die je waarschuwen. Ik heb weleens meegewerkt aan een kijkersvraag van het tv-programma Radar, waarop tienduizenden reacties binnenkwamen. Daaruit bleek dat ongeveer een procent van de mensen vermoedt dat ze continu uit hun mond ruiken. Acht procent van de mensen denkt op meerdere momenten gedurende de dag een slechte adem te hebben. Het zou dus gaan om negen procent van alle Nederlanders. Gigantisch! Maar dat komt wel overeen met wat ik zie op mijn spreekuur voor een slechte adem.”
Wat is de oorzaak van al die nare geurtjes?
“Er zijn verschillende oorzaken voor halitose – de wetenschappelijke naam voor slechte adem. Je hebt extra-orale oorzaken, buiten het mondgebied om, en intra-orale, die vanuit de mond komen. Vooral bij kleine kinderen verdwijnt er nog weleens wat in de neus en als dat in de neusgang blijft zitten en het is iets als een watje, dan gaat dat na verloop van tijd stinken. Ook een abces kan nare luchtjes verspreiden en soms is slechte adem een symptoom van een onderliggende aandoening. Bij suikerziekte kun je gaan ruiken naar aceton bijvoorbeeld. Ook een genetisch defect kan ten grondslag liggen aan ‘mal odeur’, oftewel slechte adem. Een aantal mensen is daardoor niet in staat om bepaalde gassen af te breken en dat ruik je. Ook voeding staat bekend als veroorzaker van slechte adem. Knoflook is daarvan het beroemdste voorbeeld. Maar het grootste probleem zit hem echt in de mondholte zelf. Tandvleesontstekingen bijvoorbeeld, maar ook tongcoating kan nare geurtjes in de hand werken.”
Wat is een tongcoating?
“Die tongcoating herken je als een wit of gelig laagje achterop je tong. Hoe die ontstaat, weten we niet precies, maar we vermoeden dat dit samenhangt met allergieën of intoleranties die de laatste dertig jaar flink zijn toegenomen. Bij hooikoorts bijvoorbeeld produceer je meer slijm. Dat slijm is rijk aan eiwitten. Bacteriën zijn er dol op. Zij zetten die eiwitten om in zwavelgassen en dat ruikt penetrant, soms zelfs een beetje naar rotte eieren. Slechte adem is het gevolg. Als je helemaal gezond bent, dan krijg je ook te maken met bacteriën die gassen produceren, maar dan weet je lichaam er wel raad mee. Gassen worden via de darmen opgenomen in de bloedbaan en afgevoerd. Een enkele keer als er te veel gas geproduceerd wordt, lukt dat niet helemaal en komt het er langs de onderkant uit; je laat een scheet. Als die gassen net niet helemaal afgebroken worden in het bloed, dan kun je dus ook een slechte adem krijgen.”
Daar helpt geen kauwgom of pepermuntje tegen?
“Nee, die maken het misschien alleen maar erger. In al die sabbelsnoepjes zitten nogal eens suikers en ook daar zijn bacteriën dol op. De geur wordt hooguit even gemaskeerd, maar daarna komt hij in alle hevigheid terug. Ook mondwaters die je bij de doorsnee drogist koopt, bieden geen soelaas. Een mondwater met medicatie van de tandarts of mondhygiënist kan wellicht wat uithalen, maar ook niet altijd.”
