Lig je net lekker op één oor, moet je je bed uit om te plassen. Als je diezelfde nacht nóg een keer op de wc zit, doemt de vraag op: ‘Is dit eigenlijk wel normaal?’ Als dat bijna elke nacht zo is, is die vraag terecht, stelt uroloog Gommert van Koeveringe. “Moet je meerdere keren per nacht je bed uit om te plassen, dan is dat reden genoeg om de oorzaak te achterhalen.”
Er zijn volksstammen die ’s nachts meerdere keren uit bed moeten om te plassen. Ook wel nycturie genoemd. Maar zijn deze nachtelijke toiletbezoeken eigenlijk wel zo normaal? “Dat is een lastige vraag, omdat nachtelijk plassen veel verschillende oorzaken kan hebben”, stelt Gommert van Koeveringe, uroloog aan het Maastricht UMC+. “Uit onderzoek is gebleken dat het bij mensen boven de 65 jaar vaak voor komt. Zestig procent van deze mensen moet twee of meer keer per nacht het bed uit om te plassen. Of dat op die leeftijd normaal is, hangt van de oorzaak af. Nachtelijk plassen kan namelijk een aanwijzing zijn voor een achterliggend gezondheidsprobleem.”
Ook als je onder de 65 jaar bent, is het volgens de uroloog verstandig om bij de oorzaak stil te staan. “In principe geldt: hoe vaker je ’s nachts moet plassen, hoe abnormaler het is. Als je één keer per nacht moet plassen, dan hoef je daar niet meteen iets achter te zoeken. Het kan natuurlijk ook gewoon komen doordat je voor het slapen veel gedronken hebt. Moet je meerdere keren je bed uit om te plassen, dan is dat reden genoeg om de oorzaak te achterhalen.”
Van slaapapneu tot een vergroot prostaat
“Dat je ’s nachts moet plassen, kan aan de blaas en urinewegen liggen. Denk aan een vergrote prostaat of een overactieve blaas. Ook kan het een circulatoir probleem zijn, dat wordt nachtelijke polyurie genoemd. Je moet dan ’s nachts meer volume plassen dan overdag. Dat kan komen doordat je hart niet goed meer pompt of je nieren niet meer goed werken. Ook houden veel mensen gedurende de dag vocht vast en plassen ze het niet uit. Gaan ze liggen, dan worden de nieren beter doorbloed en is het makkelijker om het vocht af te drijven. Omdat je het vocht kwijt moet, plas je het uit”, verklaart Van Koeveringe. “Omdat nachtelijk plassen dus niet altijd een urologische oorzaak heeft, is het goed om het multidisciplinair te bekijken.”
Tussen nachtelijk plassen en slaapproblemen, is volgens de uroloog ook een verband. “Voor sommige mensen is het gewoonte om te plassen als ze niet kunnen slapen. Ze denken dan: ‘Ik ga wel even naar de wc, misschien lukt het daarna wel’. Ik vraag dan ook vaak of ze wakker worden omdat ze moeten plassen of dat ze uit gewoonte gaan plassen omdat ze wakker zijn. Dat is een heel groot verschil. Daarnaast is het zo dat ’s nachts plassen soms een relatie met het slaapapneu-syndroom heeft. Als je ’s nachts minder zuurstof krijgt, kan dat ook invloed hebben op je blaas, hormoonhuishouding en circulatie. Naar dat verband wordt nu veel onderzoek gedaan.”
Plasdagboek bijhouden
Ben je een nachtelijke toiletganger, dan adviseert Van Koeveringe een plasdagboek bij te houden. “Steeds vaker vragen we aan patiënten of ze voor het bezoek een plasdagboek willen bijhouden. Dat kan namelijk goed helpen inschatten wat er aan de hand is. Een paar dagen schrijf je dag en nacht op wanneer en hoeveel je plast. Het is belangrijk dat je je urine opvangt in een maatbeker, zodat je daadwerkelijk weet hoeveel het is. Met deze informatie kunnen we vaak onderscheid maken tussen een urologische of circulaire oorzaak. Als de oorzaak urologisch is plas je ’s nachts vaak hele kleine beetje, bij een circulaire oorzaak juist grote hoeveelheden.”
Wat kun je doen tegen vaak ’s nachts plassen?
En zijn er leefregels die effect hebben? “Absoluut”, zegt Van Koeveringe. “Het kan nuttig zijn om ’s avonds minder vocht tot je te nemen. Eet ’s middags bijvoorbeeld eens warm, omdat deze maaltijd vaak meer vocht bevat. Ook helpt het om in de middag met je benen omhoog te liggen, voor je lichaam is het dan makkelijker om het vocht te mobiliseren. Meer bewegen heeft ook zin, zeker om de conditie van je hart en vaten goed te houden. Let er ook op dat je niet te veel drinkt. Er komen soms mensen op de poli die 4 liter per dag drinken, terwijl 1,5 tot 2 liter genoeg is. Het is dan logisch dat je ontzettend vaak moet plassen.”
