Lang wakker liggen en maar niet kunnen slapen. Je blijft nadenken over talloze, nutteloze dingen, terwijl de minuten razendsnel voorbij tikken. In bed blijven liggen lijkt zinloos, maar: ‘al slaap je niet, dan rust je toch.’ Toch? Wij vroegen GZ-psycholoog Isabel van Schie: hoe zinvol is dit eigenlijk?
Wanneer je meerdere nachten slecht slaapt, besef je pas wat voor invloed slapen op je lichaam heeft. Na een korte nacht ben je prikkelbaar en is je concentratie ver te zoeken. Onze slaap bestaat uit vier fasen, waarin verschillende processen in werking worden gesteld. “In de derde en vierde fase slaap je echt diep, dit is ook de lichamelijke herstelfase”, legt GZ-psycholoog Isabel van Schie uit. “Zo worden je cellen, botten en huid hersteld tijdens dit proces.” Van Schie werkt bij Slaapmakend, hier kunnen mensen met slaapproblemen terecht.
Vier uur is voldoende
“In de eerste twee fasen van slapen doezel je, of slaap je licht.” Maar wanneer dromen wij dan? “Dit doen wij in een aparte slaapfase, de REM-slaap. Deze fase gebruiken wij voor cognitief herstel, je verwerkt dan emoties en indrukken van de dag. Ook wordt informatie van je kortetermijngeheugen verplaatst naar je langetermijngeheugen. Tijdens je slaap wisselen deze fasen zich af, maar vooral in de eerste vier uur vindt relatief veel diepe slaap plaats. Hierin herstelt je lichaam, waardoor een kortere nacht voor een keer niet erg is.”
Is rusten hetzelfde?
Maar hoe zit dat met rusten? Kan dat net zo effectief zijn als slapen? “Nee”, antwoordt Van Schie stellig. “Tijdens de diepe slaap ben je echt afgesloten van de buitenwereld en worden er processen in werking gesteld die je niet ziet bij rusten.” Ze zet er wel een kanttekening bij. “Studies laten zien dat mensen die regelmatig mediteren, minder uren slaap nodig hebben.”
Toch blijkt moeders wijsheid zo gek nog niet. “Als je kijkt vanuit cognitieve gedragstherapie kan het zeker helpen. Het is een geruststellende gedachte: ook al val je niet in slaap, je rust wel uit. Die gedachte helpt je lichamelijk en geestelijk te ontspannen, waardoor je dus de goede omstandigheden creëert om daadwerkelijk te slapen. Maar het is dus niet hetzelfde. Als je echt een slaapprobleem hebt, los je het niet op door enkel te rusten.”
