Zo’n vijftig procent van de bevolking heeft last van chronische slapeloosheid. Dat is enorm veel. Tijd om ons te verdiepen in slaapproblemen. Welke verschillende slaapstoornissen bestaan er? Hoe herken je deze en welke tips werken wél tegen slapeloze nachten? Wij vroegen schrijver en voormalig slechtslaper Jelmer Jepsen en psychiater en somnoloog Alexander van Daele om raad.
Herken je slaapstoornis
Slaapstoornissen (of slaapproblemen) zijn er in vele vormen. De bekendste is slapeloosheid, waar insomnia de officiële naam van is. Insomnia is een slaap-waakstoornis waarbij je veel moeite hebt met in- en doorslapen. “Zo’n vijftig procent van de bevolking heeft last van chronische slapeloosheid.”, aldus Alexander.
Andere bekende slaapstoornissenzijn: slaapapneu, slaapwandelen, rusteloze benen, nachtelijke paniekaanvallen, narcolepsie, slaapverlammingen en nachtmerriestoornissen. “Deze slaapproblemen kunnen zich op verschillende manieren uiten en zijn er in verschillende vormen. Als je last hebt van rusteloze benen, kun je bijvoorbeeld meer moeite hebben met inslapen en daarover gaan piekeren. Na een paniekaanval of slaapverlamming is doorslapen meestal lastiger, omdat je dan wakker schrikt en niet meer verder kunt slapen.”
Bij een slaapverlamming ben je tijdens de slaap al ‘wakker’, terwijl je lichaam nog slaapt. “Je kunt je niet bewegen en ook je ogen blijven dicht. Soms kun je ook last krijgen van hallucinaties. Dit kan een angstige ervaring zijn, maar het is niet gevaarlijk. Als je hier last van hebt, is het belangrijk om rustig te blijven, want het duurt maar even.”
Biologische klokstoornissen
Een ander belangrijke categorie onder de slaapstoornissen zijn de zogeheten biologische klok-stoornissen. Bij dit type stoornissen is je bioritme verstoord. Dit heeft alles te maken met het slaaphormoon melatonine. Alexander: “De aanmaak van melatonine begint bij de meesten van ons rond een uur of zeven in de avond. In de winter is het dan al donker en de temperatuur neemt af. Dit is het teken voor je lichaam om melatonine aan te gaan maken. Rond de klok van elf uur is er een bepaalde concentratie in je hersenen bereikt. Het gevolg: je bent moe genoeg en valt in slaap.”
Bij mensen die last hebben van het vertraagd slaapfase-syndroom is die melatoninepiek pas veel later, soms zelfs pas rond drie uur ‘s nachts. “Je ziet dit vaak bij pubers. Ze komen veel te laat in slaap, maar moeten in de ochtend weer vroeg in de klas zitten. Het zijn dé ingrediënten om een slaaptekort op te bouwen. Want door die late melatoninepiek, lukt het ook niet om eerder te slapen, ondanks dat je moe bent.” Uit onderzoek blijkt ook dat mensen met ADHD vaker last hebben van dit soort stoornissen. “De impact daarvan is enorm, omdat je door deze kwetsbaarheid op zoek gaat naar iets om rustig te worden. Denk aan blowen, alcohol drinken of slaappillen gebruiken. De kans op verslaving is bij deze groep daarom een stuk groter.”
Stress als boosdoener
Stress is de grootste boosdoener van slaapproblemen. En dat maakt leven in een samenleving waar veel draait om tijd en presteren niet altijd even makkelijk. Denk daar de nodige kopzorgen bij, zoals of je de rekeningen nog wel kunt betalen et voilà: je komt maar moeilijk in slaap. “De mens is niet gemaakt om zo lang onder hoogspanning te staan, daarom is ontspanning heel belangrijk. Dat weten de meesten wel, maar soms laat het leven dat niet toe. Bijvoorbeeld bij een heftige gebeurtenis waar veel emoties bij komen kijken. Het is dan niet gek dat je daar slechter door gaat slapen.”
Tackel je slaapproblemen: De oorzaak van jouw slaapproblemen herkennen is stap nummer één in het tackelen van dit probleem. Maar je hoeft niet stil te zitten: heb jij slaapyoga en deze 5 verrassende tips om beter te slapen al geprobeerd? Ben jij of is je partner een snurker? Volg dit stappenplan om te stoppen met snurken. En hoe slaapproof is jouw slaapkamer? Vink deze checklist af om je slaapkamer gezonder te maken.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
