Tien dagen lang veertien kilometer lopen met zware bepakking op je rug, dwars door de Pyreneeën, buiten slapen en alleen natuurlijke voeding eten. Het zou een manier zijn om af te rekenen met sluimerende infecties en mogelijk zelfs een medicijn zijn tegen welvaartsziekten. Althans, dat stelt een experiment van fysiotherapeut Leo Pruimboom. Te mooi om waar te zijn?
We hebben altijd te eten. Honger kennen we nauwelijks. We lijden vrijwel geen koude, want er is altijd en óveral verwarming. Bewegen doen we minimaal. Het gros van Nederland zit de hele dag op zijn werk achter de computer. We leven in luxe en overvloed. En volgens fysiotherapeut en biochemicus dr. Leo Pruimboom, die zich specialiseerde in voeding en het afweersysteem, is dat nu juist het probleem. Hij promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen op een wetenschappelijk experiment, waarbij hij 138 mensen de Pyreneeën in stuurde voor een periode van afwisselend vier, zeven en tien dagen.
Leven als oermens
De proefpersonen hadden tijdens de bergtocht geen warm water, sliepen in de buitenlucht en liepen elke dag veertien kilometer met zware bepakking van acht kilo. Daarnaast moesten de proefpersonen, ondanks alle ontberingen, periodiek vasten en drinken. Dat wil zeggen dat je tenminste twaalf uur niet eet en minder vaak water drinkt, en als je drinkt tot verzadiging. “Dit afzien heeft een gunstig effect op je gezondheid”, aldus Pruimboom. “Wijzelf mogen ons weliswaar uitermate comfortabel voelen met onze moderne leefstijl, ons DNA heeft zich daar nog niet aan aangepast.”
Laaggradige ontstekingen
Het menselijk lichaam is simpel gezegd nog net zo geprogrammeerd als in de oertijd, toen we moesten vechten om aan eten te komen, toen we blij waren met een kampvuurtje in een grot. “Welvaartsziekten zijn veelal het gevolg van een leven lang te veel, te ongezond eten, te weinig beweging en een chronische situatie van comfort”, stelt Pruimboom. “Het immuunsysteem wordt daardoor continu geactiveerd. Dit kost het immuunsysteem teveel energie, met als gevolg: een laaggradige ontsteking.”
Deze opmerking is essentieel voor Pruimbooms visie op gezondheid: laaggradige ontstekingen zijn een belangrijke reden waardoor ziekten kunnen ontstaan.
Hoe laaggradige ontstekingen herkennen
Van deze infecties merk je meestal niets. Er is geen zwelling, geen rode plek. Je hebt geen koorts, geen kloppend gevoel; het is een ‘koude’ ontsteking. De meest voorkomende laaggradige ontsteking is tandvleesontsteking. Deze zijn meteen ook het makkelijkst te herkennen (bloedend tandvlees tijdens het tandenpoetsen) en toch leggen we dit symptoom te vaak naast ons neer. Gevolg? Laaggradige ontstekingen kunnen op termijn schade toebrengen waarvan je flink ziek kunt worden.
“Het afzien tijdens de bergtocht zorgt ervoor dat de niet op te merken laaggradige ontstekingen zich ontpoppen tot een flinke ontsteking, waardoor ze voor het immuunsysteem makkelijker te herkennen en aan te pakken zijn”, legt Pruimboom uit. “Het immuunsysteem wordt door de kou en het bewegen ook nog eens extra geactiveerd.” Met andere woorden: het wordt op scherp gezet om extra goed zijn werk te doen. En dat komt niet alleen door de extreme prikkels, maar waarschijnlijk ook omdat je door te bewegen en gezond te eten stress uit je lichaam werkt waardoor je afweer gesterkt wordt.
Hormoonbalans verbeteren
Tijdens zijn experiment is Pruimboom zijn proefpersonen gaan blootstellen aan uitdagingen die de oermens ook kende. Pruimboom controleerde ondertussen de gezondheid van de bergwandelaars. Ze vielen gemiddeld 3.8 kilo af. Hun cholesterolwaarden verbeterden aanzienlijk. Op langere termijn, vijf, zes maanden na deelname, gaven de deelnemers aan dat zij zich nog steeds vitaler voelden dan voorheen. Ook goed nieuws voor de deelnemers met diabetes type 2. “Zij zagen hun insulinewaarden met wel 50 procent dalen en hadden na dit experiment minder insuline nodig.” Dat is volgens Pruimboom makkelijk te verklaren, omdat de periodieke prikkels, waaronder dus het vasten, de hormoonbalans verbetert. Je lichaam wordt gevoeliger voor insuline. Suikers kunnen beter en efficiënter uit je bloed worden opgenomen.”
Het effect van een bergtocht
Het interessante is dat de grootste gezondheidswinst over all werd geboekt met een bergtocht van zeven dagen. “Vier dagen was te kort. Dan waren mensen nog niet gewend aan de extreme condities. Tien dagen bleek te uitputtend. Zeven dagen is ideaal om de ontstekingswaarden te laten stijgen maar niet teveel waardoor het ongezond zou worden.”
Het experiment was zo interessant omdat het past in een reeks van onderzoeken die relatie leggen tussen onzichtbare ontstekingen en het ontstaan van welvaartsziekten. Misschien kunnen we nog steeds veel van de oermens leren om daar gezonder van te worden. Om te beginnen met lekker veel lopen in de buitenlucht. En als dat nu het ergste is …
