Mindfulness geeft gestreste mensen focus, workaholics rust en sombere mensen juist zingeving. Mindfulness is dus allesbehalve zweverig. Voor Marnix van Rossum, mindfulness expert, is mindfulness zelfs een way of life. “We staan nauwelijks bewust stil bij ons lichaam en wat we voelen, terwijl een groot deel van de mensen met een burn-out thuis zit.”
Zonder vrienden, wifi en een smartphone, in een klein hutje en slechts één outfit. Een nachtmerrie? Niet voor Marnix van Rossum, mindfulness-trainer en coach, het was jarenlang de wereld waarin hij leefde. Alweer een paar jaar geleden vertrok hij naar Azië en leefde daar meer dan vier jaar in kloosters. Hier zat hij urenlang te mediteren en verdiepte hij zich in de wereld van mindfulness. Was hem dat opleverde? “Voor het eerst ervoer ik een diepe tevredenheid in mijn leven. Ik had enkel en alleen mezelf. Door de tijd die ik had om te mediteren, voelde ik me rijk.”
Eén en al aandacht
Mindfulness draait om het feit dat je je aandacht enkel en alleen richt op dat wat je doet. Die aandacht richt zich niet alleen op het hier en nu, ook probeer je geen oordeel te vellen over wat je doet. Zo’n niet oordelende houding vergroot je vermogen hoe je omgaat met de uitdagingen van het leven. We kennen allemaal ervaringen van volledig aanwezig zijn: de adembenemende zonsondergang, prachtige muziek of een andere intense ervaring. Onze geest is stil, we zijn één en al aandacht.
Intenser en bewuster leven
Dit kun je oefenen. Marnix: “Er is niet één manier. En er is ook niets goed of fout. Jezelf dwingen om ergens bewust van te zijn, is niet waar mindfulness over gaat. Ik raad anderen aan om dit altijd met begeleiding te doen, bijvoorbeeld door een training te volgen of via een app. Veel mensen vinden dit prettiger. Er zijn veel soorten oefeningen die je kunt doen. Ga je er vooral in verdiepen.” Door vaker je aandacht te sturen en te leren breder te kijken, leer je afstand te nemen van de spinsels in je hoofd. Je kunt je beter concentreren, je ontspant gemakkelijker. De geest wordt rustiger. Leven doen we grotendeels op de automatische piloot: autorijden, werken, koken. Onze gedachten zijn ergens anders. Met mindfulness leef je intenser en bewuster.
Mindfulness bij stress, onrust bij burnout
In de praktijk is het niet makkelijk om intens te leven, integendeel. Een veeleisende baan, kinderen, het huishouden en een sociaal leven kan je opslokken. “We ervaren veel stress en onrust”, stelt Marnix. “In onze prestatiegerichte maatschappij is het niet meer dan logisch dat steeds meer mensen een burn-out krijgen. Op jonge leeftijd koppelen kinderen ‘geluk’ aan iets dat je bereikt. De beloning is extern: een cijfer, geld, een carrière, een mooi huis. We stellen hoge eisen aan onszelf en staan nauwelijks bewust stil bij wat we voelen en ons lichaam.”
Voordat Marnix zich interesseerde voor meditatie en mindfulness, was hij ongelukkiger zegt hij. “Ik leefde ongezond en voelde me wat verloren. Mediteren was in het begin confronterend. Je krijgt inzicht in je eigen gevoelens en je lichaam. Ik voelde pijn en spanning, maar daarna ook gelukzaligheid. Nadat ik terugkwam in Nederland hoefde ik niet meer die beste baan of het mooiste huis. Al die doelen waren verminderd en ik had voor mijn gevoel nog nauwelijks iets nodig.”
Werkt mindfulness voor iedereen?
Kan mindfulness voor iedereen werken? Marnix denkt van wel. “Bij mensen met een psychische aandoening ben ik wat voorzichtig, dan kan mindfulness een stap te ver zijn. Je gaat stil staan bij je gedachten en gevoelens en dat kan confronterend zijn.”
Veel mensen die met mindfulness beginnen, hopen snel ergens ‘vanaf te komen’” En dat kan, benadrukt Van Rossum, maar mindfulness is niet iets wat je ‘eventjes’ doet. Het is een manier van leven en dat is niet altijd makkelijk. “Situaties waar je normaal gesproken misschien voor wegrent, kom je nu onder ogen. Met mindfulness geef je juist ook spanning, onrust of gedachten de aandacht. Geleidelijk aan zal dit beter gaan.”
Mindfulness is antidepressiva
Uit onderzoek blijkt dat mindfulness effectief kan zijn bij de aanpak van stress, verslavingen, depressies, slaapproblemen. Het zou werken als antidepressiva. Wel belangrijk: je moet er voor openstaan. Zweverig is mindfulness in ieder geval niet, stelt Van Rossum. Volgens hem heeft die opvatting vaak te maken met de angst voor het onbekende. “Ooit voerde ik deze discussie met iemand die economie studeerde. Ik zei: ‘Economie, dat is pas zweverig!’ Dat hebben we namelijk zelf bedacht, het is een ideeënwereld. Mindfulness maakt je gegrond. Het gaat om je eigen, directe ervaring. Ik merk dat mindfulness meer aandacht krijgt, veel mensen zijn er nieuwsgierig naar. En dat is niet vreemd. We zijn in het leven allemaal op een bepaalde manier zoekende naar geluk en tevredenheid over wat we doen en wie we zijn.”
Is mindfulness hetzelfde als meditatie?
Mindfulness en meditatie zijn niet hetzelfde, ze verschillen van elkaar. Meditatie komt van het Latijnse woord meditatio, dat op zijn beurt afgeleid is van het werkwoord ‘meditari’dat nadenken of ‘reflecteren op’ betekent. Bij meditatie richt je je aandacht op één ding, dat kan een religieuze beoefening zijn om je aandacht te richten op het goddelijke, maar je kan die gerichte aandacht ook gebruiken om kalm te worden. Ook volgens Van Rossum is meditatie heel breed. “Het kan een studie, gebed of beweging zijn waarbij je je lichaam gebruikt. Het is een herhaling van een activiteit met een bepaalde focus. Een moment van jezelf vergeten. Je komt terecht in een flow, waardoor je opgaat in datgene dat je doet.”