We vieren het leven met taart en eten verdriet weg met Ben en Jerry’s. Eten en emoties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar wanneer slaat onschuldig genieten om in het weg eten van je emoties? Wij zoeken het uit én vinden manieren om een aanval op de koelkast te stoppen.
Vervelende gebeurtenissen, piekergedachten of momenten waarop je overprikkeld neerstrijkt op de bank … Ze lijken allemaal een stuk minder zwaar als je een zak chips opentrekt. Heerlijk, zo’n quick fix. Maar maakt je dat een emotie-eter? Of is het helemaal niet zo vreemd om pijn en verdriet te verzachten met een stuk chocola?
Van troost naar problematisch
“Mensen die last hebben van emotie-eten dempen lastige gedachten en gevoelens of lichamelijke sensaties van stress of vermoeidheid met eten”, legt diëtist Judith van Gennip me uit. “Op zich doen we dit allemaal in meer of mindere mate en hoeft dit niet problematisch te zijn. Maar als het verandert in een gewoonte en de hoeveelheden telkens toenemen, dan is het verstandig alert te worden.” In de tijd waarin we nu leven, streven we continu een goed gevoel na, zegt Judith. “We lijken ongemakkelijke gevoelens steeds minder goed te verdragen en grijpen steeds vaker naar junkfood om ons beter te voelen. Terwijl negatieve emoties ons ook iets te vertellen hebben. Zo kan dat nare gevoel dat je kreeg door een opmerking van je collega je aansporen om in de toekomst beter voor jezelf op te komen.”
Destructieve en constructieve copingmechanisme
De manier waarop we omgaan met gevoelens of (moeilijke) situaties worden binnen de psychologie copingmechanismes genoemd. Vaak hebben we deze mechanismen onbewust al tijdens onze jeugd aangeleerd. “Emotie-eten is zo’n mechanisme”, vertelt psycholoog Nina Mouton. “Als we als kind geleerd hebben dat we emoties, zoals verdriet of boosheid, niet mogen voelen, dan slikken we ze in. We gaan iets doen om onszelf van het gevoel af te leiden, bijvoorbeeld eten.”
Volgens Nina zit er verschil in destructieve en constructieve copingmechanismen. “Een mechanisme is destructief wanneer het schade toebrengt aan anderen, of aan onszelf. Dat kan emotie-eten zijn. Als je blijft doorgaan met emotie-eten, geef je jezelf nooit de ruimte om iets te voelen. Terwijl gevoelens belangrijke signaalgevers zijn voor onderliggende behoeftes. Bovendien houd je het niet eeuwig vol om gevoelens te onderdrukken. Vroeg of laat komen ze omhoog geschoten, als een bal die je onder water drukt. Dan ligt een burn-out of een ander psychisch probleem op de loer.”
Feit: bij normale honger rammelt je buik, bij emotie-eten ben je op zoek naar een specifieke smaak in je mond.
Zo begin je met voelen (en stop je met emotie-eten)
1. Neem de tijd
De eerste stap naar verandering is bewustwording. Geef jezelf de tijd om de oorzaak van je emotie-eten te onderzoeken.
2. Onderzoek je behoefte
De behoefte aan eten wanneer je emoties voelt, komt altijd ergens vandaan, zegt diëtist Judith: “Als je de volgende keer een pak koekjes uit de kast wilt trekken, onderzoek dan welke behoefte je probeert te vervullen. Is het verveling, voel je je verdrietig, eenzaam of is er wat anders aan de hand?”
3. Duik er dieper in
Kun je niet meteen de vinger op de zere plek leggen, doe dan eens een geleide meditatie. Geleide meditaties luister je via de app Headspace, of gratis via YouTube of Spotify. Laat je gevoelens eens helemaal toe. Je zult zien dat ze eerst sterker worden, maar na enige tijd weer afzakken.
4. Krijg meer inzicht
Ben je erachter waar je behoefte ligt? Hoop je op troost, voel je je eenzaam? Ben je gestrest? Probeer je gedachten eens op te schrijven. “Door het bijhouden van je emoties krijg je meer inzicht in hoe je je nu eigenlijk voelt”, tipt Judith. “In de AppStore vind je verschillende apps die je meerdere keren per dag herinneren je emoties kort te omschrijven.”
5. Pas op voor je innerlijke stem
Wees je ervan bewust dat je innerlijke, kritische stem niet houdt van verandering. Besluit jij om emotie-eten los te laten? Grote kans dat je innerlijke criticus probeert om daar een stokje voor te steken. Bedenk dat je kritische stem vaak één van de aanstichters is in je groeiende behoefte naar troost. Laat je gedachten daarom komen en gaan, net als bij mindfulness.
6. Zoek zo nodig hulp
“Onze maatschappij hecht veel waarde aan het jezelf kunnen beheersen”, aldus psycholoog Nina. “Emotie-eten is daardoor een kwetsbaar thema. Kom je er zelf niet uit, zoek dan iemand met wie je kunt praten. Geef bij zo’n maatje aan waar je behoefte aan hebt. Bijvoorbeeld dat hij of zij luistert zonder oordeel. Dit kan iemand uit je omgeving zijn, of een professional. Je hoeft dit niet alleen te doen.”
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
