Artsen, therapeuten, coaches. Stuk voor stuk geven ze aan dat we onszelf voorbijrennen. Dat we te weinig luisteren naar de kleine signalen die ons lichaam uitzendt, tot we écht niet meer kunnen. Regelmatig een bodyscan doen, kan helpen om het zover niet te laten komen. Hoe zit dat? Psychiater Edel Maex legt uit.
Wie raad je een bodyscan aan?
Psychiater Edel Maex: “Aanraden is niet het goede woord, maar een bodyscan kan voor iedereen een hulpmiddel zijn. Nooit eerder in de medische geschiedenis is de geneeskunde zo goed geweest in het bestrijden van ziekte. De tachtigjarige van nu is – in verhouding met een tachtigjarige die een halve eeuw geleden leefde – zoveel fitter. Onze medische zorg is ongelooflijk veel verbeterd. Als het gaat om het bestrijden van mankementen zoals diabetes of ontstekingen is de medische wetenschap heer en meester. Maar als je een gemiddelde huisarts vraagt hoeveel procent van zijn patiënten zich met zulke ‘tekstboekaandoeningen’ meldt, dan komt hij meestal niet verder dan 25 procent. Dat betekent dat 75 procent van de klachten eigenlijk buiten de scope van artsen valt. Daarmee bedoel ik niet dat die klachten ingebeeld zijn. Integendeel, ze vergroten het lijden wel degelijk. Maar artsen hebben er geen afdoende antwoord op, niet in de zin dat ze mensen kunnen helpen met bijvoorbeeld medicatie. Een bodyscan kan een hulpmiddel zijn om je opnieuw met je lichaam te verbinden.”
Wat doet een bodyscan met je lichaam?
“Een bodyscan doet niet direct iets met je lichaam. Het is geen ontspannings-, maar een mindfulnessoefening. Mindfulness is een manier om stops in te bouwen om te stoppen voordat je gestopt wordt. Mensen die ziek zijn geworden, herkennen dit direct. De bodyscan is zo’n stop. Het vraagt je even stil te staan bij je lichaam. Wie doet dat nog? Voor veel mensen is het makkelijker om maar door te blijven gaan. Doorgaan is in feite een manier om niet te hoeven voelen. Daardoor ontgaat ons veel. Soms heb je dat ook als je compleet opgaat in je werk. Pas na een uur merk je dat je nauwelijks hebt bewogen achter je computer en dat je nek en schouders stram aanvoelen. Een duidelijk teken dat je even het contact met je lichaam verloren was. Sommige mensen hebben dit niet even, maar altijd of vaak. Een bodyscan helpt het contact met je lichaam te herstellen, zodat je weer leert voelen wat daar gaande is, zodat je daarop kunt anticiperen.”
Ga ik tijdens zo’n bodyscan niet van alles voelen wat er niet is?
“Mijn ervaring is dat je vooral van alles voelt wat er wél is, maar wat je nog niet eerder hebt opgemerkt. En dat kan verwarrend zijn. Je wordt je ineens gewaar van tintelingen. Je voelt hoe moe je bent. Iets kleins: mensen ontdekken dat de linkerhelft van hun lichaam anders is dan de rechter. Ze krijgen schijnbaar ‘plotseling’ hoofdpijn. Meestal was die hoofdpijn er al, maar voelden ze die niet. Mensen die de relatie met hun lichaam herstellen, zoeken in het begin naar woorden om te omschrijven wat ze voelen, omdat ze daar nooit eerder woorden aan hebben gegeven. Ze vinden het ‘raar’ wat ze gewaarworden, simpelweg omdat ze verrast zijn door wat ze opmerken.”
Met welke signalen zouden mensen zeker naar de dokter moeten gaan?
“Meestal is dat niet nodig. Door de tijd te nemen om te voelen wat je voelt en daar niet voor weg te lopen, weet je vaak ook beter wat je nodig hebt en wanneer het tijd wordt om wel naar de dokter te gaan. Tijdens zo’n bodyscan kun je ineens opmerken dat je die knie, waaraan je jaren geleden geopereerd bent, nog steeds voelt. Maar als je daar in het dagelijks leven geen last van hebt, is dat geen drama. Een bodyscan zorgt vooral voor bewustwording. Vervolgens kun je kiezen óf en wat je met die informatie doet. Het vergroot je soevereiniteit, je onafhankelijkheid. Als je alleen maar doorrent en nooit stops inbouwt, kun je die keuze niet maken. Om het voorbeeld van de computer nog even aan te halen: als je weet dat je van stilzitten achter je laptop nekpijn krijgt, dan kun je kijken wat er gebeurt als je tussendoor opstaat en een kop koffie haalt. Of, wat doet het met je als je je armen en nek beweegt? De bodyscan vergroot vooral de zelfredzaamheid van mensen. Je laat je niet meer onbewust meeslepen door het leven. Nee, je neemt zelf de regie. In de meeste gevallen heb je geen dokter nodig. Ik vergelijk het weleens met een zware boodschappentas die je met je mee de tram in zeult. Je kunt die tas natuurlijk blijven dragen, maar wat gebeurt er als je hem wegzet? Uiteraard is niet alles in het leven zo eenvoudig op te lossen, maar soms ook wel. Alleen moet je er soms aan herinnerd worden dat je die tas ook even kunt neerzetten.”
Mijn lichaam voelt elke dag anders: is dat wel normaal?
“Je lichaam is een instrument dat je met de werkelijkheid verbindt, dus natuurlijk voelt dat elke dag anders. Als je vanuit je raam naar buiten kijkt, zie je misschien elke dag dezelfde boom en toch is die boom geen dag hetzelfde. Is dat erg? Nee.”
Een bodyscan kun je gewoon thuis doen, liggend op je bank of bed. Lees hier hoe je dat doet.
