Je stoot je knie, zwikt je enkel of brandt je mond aan kokendheet water. Au! Tenminste, bij de één doet het veel pijn, terwijl de ander geen kik lijkt te geven. Hoe kan dat? En kun je je pijngrens ook verleggen?
Onze knie stoten we allemaal weleens. De waarneming van het contact tussen je knie en het voorwerp waar je tegenaan stoot, noemen we nociceptie. Dit is een soort voorstadium van pijn. De ‘echte’ pijn ontstaat pas daarna in je hersenen. Milliseconden nadat je je knie stoot, wordt de pijnlijke prikkel aan je hersenen doorgegeven en dán pas voel je de pijn. In reactie daarop kan je lichaam endorfine gaan aanmaken, een lichaamseigen pijnstiller. Wanneer je pijn hebt, zorgt je lichaam er dus eigenlijk zelf voor dat je dit beter kunt verdragen.
Wat bepaalt je pijngrens?
Niemand ervaart pijn op dezelfde manier. Dit heeft te maken met je pijngrens, al is dat ook weer geen hard gegeven, zegt neurowetenschapper Marijtje Jongsma. “Je pijngrens hangt van tal van factoren af. Denk aan het soort pijnprikkel, hoe je je voelt, bijvoorbeeld slaperig of extreem gespannen, hoeveel aandacht je aan de prikkel kunt geven, of er afleiding is en zelfs wat je eerdere ervaringen zijn. Dit verschilt van persoon tot persoon, maar betekent wel dat je je pijngrens kunt verleggen. Dat kan in bepaalde situaties heel nuttig zijn.”
3 manieren om je pijngrens te verleggen
Kun je je pijngrens trainen? Dat kan, zegt Jongsma. Meer controle krijgen over pijn die geen signaalfunctie heeft, bijvoorbeeld bij mensen met chronische pijnklachten, kan zelfs heel gezond zijn.
1. Door de pijn heen bewegen
Als je je mond verbrandt aan een kop thee, geeft je lichaam een duidelijk signaal af: het doet pijn en is schadelijk. Daar handelen we dan ook naar; we stoppen met drinken. Op die manier beschermt pijn ons tegen letsel. Maar als je bijvoorbeeld chronisch pijn hebt – en deze pijn geen duidelijke signaalfunctie lijkt te hebben – kan door de pijn heen bewegen helpen. “Chronische pijn kan een opzichzelfstaande ‘ziekte’ zijn geworden. Door te leren dat pijn niet erger wordt en ook niet als waarschuwing dient, kan de pijn afnemen. Sporten lijkt ook dit effect te hebben.”
2. Schreeuw het uit
Heb je pijn? Houd je vooral niet in, maar schreeuw het uit. Dat lucht op en vermindert de pijn. Vloeken en schreeuwen zou bij mensen een vecht-of-vluchtreactie oproepen. Die reactie verhoogt ook de pijngrens.
3. Pijn met pijn bestrijden
Om je pijngrens te trainen, kun je pijn met pijn leren bestrijden. Als je ergens pijn ervaart en je op de pijnlijk plek wrijft of erin knijpt, kan de pijn verminderen. “We demonstreren dit vaak met een ijswaterbak. Als je je ene hand in een bak ijswater houdt, zal je pijngrens toenemen, ook in je andere hand. Je lichaamseigen ‘pijnstillers’ spelen hierbij een belangrijke rol.”
