Dat gezonde visvetzuren een feestje zijn voor je hoofd, dat wisten we eigenlijk al. Maar het onderzoek van psychiater Roel Mocking bevestigt het effect van visvetzuren bij een depressie nog eens dubbel en dwars. “Met een gezond dieet volgens de voedingsrichtlijn, denken we dat een kwart van de mensen met depressie beter zou kunnen herstellen.”
Het is toch zo dat depressie minder voorkomt in landen waar veel vis gegeten wordt?
Psychiater Roel Mocking: “Ja, dat klopt en dat was ook het uitgangspunt voor mijn studie. Maar omdat die gegevens vaak van her en der kwamen, hebben we voor dit onderzoek alle Europese landen nog eens met elkaar vergeleken. Dat is veel makkelijker omdat je dan kwalitatief goede data in handen hebt die je prima kunt vergelijken. In Europa wordt namelijk op dezelfde manier onderzoek gedaan. Opnieuw hebben we die relatie kunnen vinden, dus ook in Europa komt minder depressie voor in landen waar veel vette vis gegeten wordt.”
Kun je stellen dat vette vis eten belangrijk is om depressie te voorkomen?
“Een van de belangrijkste conclusies is dat voeding en leefstijl een belangrijke rol kunnen spelen bij het voorkomen en behandelen van depressie. Met een gezond dieet volgens de voedingsrichtlijn (één keer per week vette vis eten, red.), denken we dat je bij een op de veertig mensen een depressie kunt voorkomen en dat een kwart van de mensen met depressie daardoor beter zou kunnen herstellen.”
Heeft een visoliesupplement hetzelfde effect als het eten van vette vis?
“Ik heb het effect van visoliesupplementen onderzocht en niet het eten van vette vis. Je kunt mensen nu eenmaal geen placebovis voorzetten en dat is wel een voorwaarde om placebo-gecontroleerd onderzoek te kunnen verrichten. Bovendien, de hoeveelheid visvetzuren verschilt niet alleen per vissoort, maar hangt ook af van waar en wanneer de vis gevangen wordt. In de winter worden visvetzuren, ook in de vis zelf, vaster door de kou. Vergelijk het met olijfolie die je in de koelkast zet. Biologen vermoeden dat de vis vanwege die lage temperaturen meer omega-3 moet aanmaken om zijn vetten vloeibaar te houden. Daarom zitten er in het vetlaagje van de vis ’s winters meer gezonde vetten dan ‘s zomers. Hoe mooi de natuur dat ook geregeld heeft, het maakt het lastig om vette vis placebo-gecontroleerd te onderzoeken. Dus dan kom je uit bij een visoliesupplement, waarin altijd exact dezelfde hoeveelheid werkzame stof zit. Maar gezien alle wetenschappelijk observaties zou ik het wel aandurven om te zeggen dat je met vette vis de kans op een depressie kan verkleinen. Het is trouwens niet alleen goed voor je hersenen, maar ook voor je hart en vaten.”
Stel je beide ouders zijn depressief geweest, is het dan verstandig om visoliecapsules te gebruiken om te voorkomen dat je zelf ook depressief wordt?
“Er is onvoldoende bewijs om te kunnen stellen dat visolie ook iets doet bij mensen die geen depressie hebben. Mensen met een genetische kwetsbaarheid voor depressie hebben we niet specifiek onderzocht. Wel weten we dat gezond eten – met genoeg visvetzuren – de kans op depressie verkleint. Dus als depressie in mijn familie zou voorkomen, zou ik persoonlijk zeker gezond proberen te eten met genoeg vette vis!”
Je ontdekte dat vette vis de werkzaamheid van antidepressiva kan versterken. Hoe kan dat?
“We weten nog niet exact hoe het kan dat die omega-3-vetzuren de werking van antidepressiva versterken. Waarschijnlijk hangt dit samen met laaggradige ontstekingen in het brein. Het is nog niet helemaal duidelijk of die ontstaan door de depressie of juist de depressie veroorzaken. We denken dat die sluimerende infecties de bloed-hersenbarrière beïnvloeden. Deze barrière beschermt het brein. Vermoedelijk sluit die bloed-hersenbarrière zich meer als reactie op die ontstekingen, waardoor stoffen minder goed het brein kunnen binnendringen. De schade die ontstekingen kunnen veroorzaken, zou zodoende kunnen worden beperkt. Maar de stoffen die je brein kunnen helpen, zoals antidepressiva, bereiken dan ook moeilijker de hersenen. Een visoliesupplement mét EPA, die toevoeging is wel belangrijk, lijkt laaggradige ontsteking te verminderen. Als er minder laaggradige ontsteking is, dan opent de bloed-hersenbarrière zich meer waardoor de antidepressiva mogelijk beter het brein kunnen bereiken. Dat is één hypothese. De andere is dat visolie met EPA zorgt voor een soepel celmembraan van de hersencellen. Daardoor kunnen neurotransmitters zoals serotonine beter de verbinding aangaan en verloopt de communicatie tussen hersencellen onderling beter. Belangrijk voor de werking van antidepressiva.”
Is vis eten nog wel zo gezond vanwege de zware metalen?
“Dat is ook een punt van zorg. Met name kwik dat vissen door milieuverontreiniging binnenkrijgen, is een probleem. Je krijgt dat binnen als je vis eet en je lijf kan er niets mee. Het kan stapelen. Toch wegen de gezondheidsvoordelen van vis eten, zover we nu weten, wel op tegen de nadelen van die zware metalen. Als je hier veel zorgen over hebt, adviseer ik om vooral de kleinere vette vissen te eten in plaats van de grotere zoals tonijn en zalm. Daarin zitten vanwege stapeling meer zware metalen dan in de kleintjes zoals sardines, ansjovis en makreel.”
Maar wat als ik geen vis lust: is een visoliecapsule dan net zo goed?
“In vette vis zitten nog meer gezonde stoffen en door hun interactie verbetert de opname. Dus vette vis heeft mijn voorkeur. Maar als je echt geen vis lust, dan is het goed om een supplement achter de hand te hebben.”
Wil je meer koken met vette vis? Het kookboek Vis voor elke dag geeft je inspiratie.
