De één viert met gemak zijn negentigste verjaardag en de ander is al versleten op z’n zestigste. Leeftijd is maar een getal, maar we willen allemaal topfit bejaard worden. Dus wil je weten: hoe groot is die kans? Is het een kwestie van geluk of zit gezond oud worden in je genen?
We kennen allemaal het klassieke voorbeeld van die ene opa die zijn hele leven heeft gerookt en toch de negentig haalde. Daar tegenover staat die fitte vijftiger, die altijd sportte, gezond at en plotseling een hartstilstand kreeg. Had die negentiger dan ijzersterke genen? Of was het puur geluk? “Dat is inderdaad puur geluk, want zware rokers leven gemiddeld dertien jaar korter”, zegt verouderingswetenschapper David van Bodegom van kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing. “Je levensverwachting is voor zo’n dertig procent erfelijk bepaald en daarom zijn je genen zeker niet heilig. Het beste onderzoek wat dit bevestigt, is een studie onder eeneiige tweelingen. Tweelingen hebben exact dezelfde genen, dus zul je verwachten dat er ook gelijkenissen zijn als het op levensverwachting aankomt. En wat bleek? Ook zij werden heel anders oud.”
Kijk naar je hele familie
Mochten jouw opa, oma en ook hun ouders de honderd hebben gehaald, dan betekent dat dus niet automatisch dat jij ook zo oud wordt. “Als je in jouw familie kijkt en ontdekt dat iedereen stokoud wordt, kan dit voor een klein deel met erfelijkheid te maken hebben. Je ouders zijn het beste voorbeeld om daar achter te komen. Je erft namelijk vijftig procent van hun genen en van je opa en oma slecht vijfentwintig procent. Maar eigenlijk kun je qua gezondheid jezelf nooit vergelijken met één persoon. Kijk vooral naar je hele familie en ontdek of er dingen opvallen. Als er bijvoorbeeld veel hart- en vaatziekten voorkomen in jouw familie kan dat waardevolle informatie zijn.”
Het geheim van oude mensen
Het goede nieuws is wel: ook met ‘slechte genen’ kun je gezond oud worden. “Het geheim van mensen die heel oud zijn geworden? Deze mensen hielden er vaak hele gezonde leefgewoonten op na. Natuurlijk blijft het ook een kwestie van geluk of pech. En als je een ziekte hebt, is het de vraag of je wel honderd wil worden. Gezond oud worden, daar gaat het om.” Het is genetisch bepaald dat een mens geen 250 jaar kan worden en een schildpad wel, maar of je gezond oud wordt heb je voor een groot deel zelf in de hand, zegt Van Bodegom. “Met veel bewegen, gezonde voeding en het behouden van een gezond gewicht kun je je levensverwachting zeker beïnvloeden. “Je leefstijl bepaalt voor zeventig procent hoe oud je wordt. Dat is veel! Dat komt simpelweg doordat de kans op welvaartsziekten als diabetes veel kleiner is als je gezond leeft en geen overgewicht hebt.”
Nooit te laat om je leefstijl aan te passen
Met goede genen heb je wel een klein streepje voor. “Enzymen herstellen opgelopen schade continue, maar het verschilt per persoon hoe perfect dat gaat. Iemand met ijzersterke genen kan die schade net iets beter opvangen. Oud worden begint al in je baarmoeder, maar het zijn vooral de factoren van buitenaf die invloed hebben op hoe oud je wordt. En belangrijk om te weten: het is nooit te laat om je leefstijl aan te passen. Of je nu veertig, vijftig of zestig bent, op elke leeftijd heb je daar profijt van. Met een gezonde leefstijl kun je het verouderingsproces zelfs vertragen.”
