Een intense golf van angst overspoelt je en je hebt het gevoel gek te worden, de controle te verliezen of zelfs dood te gaan. Bijna vier procent van de Nederlanders heeft weleens een paniekaanval gehad en het merendeel is door die nare herinnering bang er nog een te krijgen. Psycholoog Lidewy Hendriks van MIND vertelt hoe zo’n aanval ontstaat en hoe je hier het beste mee om kunt gaan.
Goed om te weten: een paniekaanval is niet iets wat komt aanwaaien, er gaat altijd wat aan vooraf. Meestal komt het door opgebouwde stress, zegt Lidewy Hendriks, psycholoog bij MIND. “Die stress kan zich op verschillende manier uiten. De een heeft bijvoorbeeld al langer last van spierspanning en de ander heeft een onrustige ademhaling. Een paniekaanval komt dus niet uit het niets, maar zo voelt het voor velen wél. Meestal heeft iemand het niet eens door dat zijn of haar lichaam al langer onder spanning staat.”
Een paniekaanval gaat altijd over
Doordat een paniekaanval wel voelt alsof het plotseling ontstaat, maakt dit het extra beangstigend. Zeker als dit in het openbaar gebeurt. Bij zo’n intense aanval van angst en spanning kun je namelijk hele nare lichamelijke en fysieke klachten krijgen. Hendriks: “Wat ik vaak hoor is dat mensen denken dat ze een hartaanval krijgen of doodgaan. Dat is natuurlijk heel heftig. Je kunt op dat moment het gevoel hebben alsof je de controle verliest, terwijl alles om je heen doorgaat. Daarbij kun je hevig gaan trillen, druk op de borst krijgen, kortademig worden en overspoeld worden door emoties. Hoe lang een paniekaanval duurt is verschillend, maar het is zeker dat het weer overgaat. Je lichaam houdt het simpelweg niet vol om uren in paniek te zijn.”
Angst voor de angst
Een klein lichtpuntje: een paniekaanval is niet gevaarlijk, maar voor de meeste mensen wel een ervaring die niet snel vergeten wordt. Het besef dat het nog een keer kan gebeuren, maakt dit extra beangstigend. “Als je het al eens hebt meegemaakt, wil je dat zeker niet nog een keer. Daardoor krijgen veel mensen last van angst voor de angst. Ze gaan bijvoorbeeld de plek vermijden waar ze een paniekaanval kregen, zich heel erg focussen op signalen van hun lichaam en vertrouwen hun eigen lichaam niet meer. De kans dat het dan nog een keer gebeurt wordt dan helaas alleen maar groter.”
4 tips van psycholoog Lidewy Hendriks
De grootste vraag is natuurlijk: hoe voorkom je dat je nog een paniekaanval krijgt en hoe leer je met die angst omgaan? Hendriks geeft drie belangrijke tips.
1. Besef dat je niet de enige bent
“Uit schaamte lopen mensen vaak maanden met hun angst rond. Ze hebben het gevoel dat ze gek zijn geworden en niemand hen begrijpt. Het is heel belangrijk om te beseffen dat je niet de enige bent. En of je nu wel of geen hulp wilt zoeken: praat erover. Het is heel normaal. Iedereen heeft angsten. Als je het niet aandurft om met een bekende te praten, kan dit ook anoniem met een hulpverlener van MIND Korrelatie. Zij hebben veel ervaring met hulpverlening aan mensen die te maken hebben met angst en paniek.”
2. Vertrouw op je lichaam
“Het kan heel goed zijn dat je je lichaam bent gaan wantrouwen. Alles wat je voelt maakt je nu bijvoorbeeld angstig. Besef dat je lichaam juist reageert op wat jij doet en niet andersom. Je kunt zelf zorgen voor ontspanning in je lichaam wanneer je een signaal van spanning krijgt. En daarnaast: Heb vertrouwen in je lijf. Het waarschuwt je op tijd wanneer je over je grenzen gaat en het zorgt voor balans. Door het onder controle te willen houden voer je de spanning op. Probeer de controle juist los te laten. Dat is de formule.”
3. Ervaar het verschil tussen spanning en ontspanning
“Veel mensen voelen of herkennen de spanning in hun lijf niet. Daarom is het goed om het verschil tussen spanning en ontspanning te leren kennen. Een goede oefening is om bijvoorbeeld op de grond te gaan liggen en jezelf zo zwaar mogelijk te maken. Kijk waar je spanning ervaart. Probeer vervolgens een arm te ontspannen. Neem er de tijd voor. Vergelijk dan die arm met de arm die je niet ontspannen hebt en voel het verschil. Doe ook regelmatig een ademhalingsoefening. Al deze tools kun je gebruiken om je angst stap voor stap onder ogen te komen.
4. Oefen
“Als je angstig bent geworden voor een bepaalde plek, ga daar dan onder begeleiding, met een persoon of de tools die je kunt inzetten, heen. Focus je niet op het voorkomen van een nieuwe paniekaanval, maar op het oefenen in het omgaan met een paniekaanval.”
Herken jij jezelf in dit verhaal en heb je hulp nodig? Zoek dan (anoniem) contact met een hulpverlener van MIND Korrelatie.
