Een frietje eten in de trein, al lopend koffie drinken of snel een salade kopen en ‘voor het geval dat’ in je tas stoppen. On the go eten en drinken is steeds makkelijker en normaler. Maar waarom doen we dit eigenlijk? En is deze eettrend wel zo gezond of kun je beter, net als vroeger, thuis aan tafel eten?
De stiltecoupé in de trein is nooit écht stil, omdat er altijd wel iemand kauwt of slurpt. Op het station lijkt iedere dag het eetaanbod te vergroten (van on the go havermout tot gembershotjes) en op straat lijkt eten en drinken een accessoire geworden. Koffie in de ene hand, telefoon in de ander. Hoe komt het dat we steeds meer on the go eten? Volgens consumptiesocioloog Hans Dagevos heeft dat te maken met het gigantische aanbod dat overal te koop is: “Het natje en het droogje is tegenwoordig zelden ver weg. Dat is een groot verschil met vroeger. Als je kijkt naar historische foto’s van dierentuinen, speeltuinen, pretparken en stations, kun je met pijn en moeite eten en drinken vinden. Nu drijven dit soort knooppunten op eten. Kijk maar eens naar stations die zijn verbouwd; dat zijn consumptiepaleizen geworden. Het aanbod schept de vraag.”
Urban nomads
Het is niet alleen dat mensen het op prijs stellen, we worden ook volledig gefaciliteerd in het feit dat we altijd en overal iets kunnen eten. Je hoeft ’s ochtends niet meer je boterhammen te smeren, je komt vanzelf iets tegen. Fooddesigner en trendwatcher Mariëlle Bordewijk stelt dat het elkaar versterkende krachten zijn: “We zijn meer urban nomads geworden. Reizen, werken, wonen en recreëren is steeds meer door elkaar gaan lopen. We werken als zzp’er vaker op flexplekken of in een café. Eten is niet meer iets wat we plannen en elke dag op hetzelfde tijdstip doen. We zijn hierin veel losser geworden en laten ons verrassen door het eten en drinken dat we onderweg tegenkomen. Ik denk dat steeds minder mensen gepland hun boterhammen smeren en meenemen. Daar komt bij dat er een groot aanbod is van betaalbaar eten.”
Honden van Pavlov
Niet alleen in winkelstraten en op stations kun je overal eten en drinken kopen, maar ook op plekken waar je het niet verwacht. Denk aan ziekenhuizen met snoepautomaten en bouwmarkten met een frietkraam op de parkeerplaats. Roel Hermans, expert voeding en gedrag bij het Voedingscentrum, wijst erop dat we door het steeds grotere aanbod van eten, in een steeds verleidelijkere voedselomgeving leven. Ons systeem reageert heel sterk op prikkels uit de omgeving. Geur, kleur, reclame en etende mensen die voorbij lopen, doen ons eraan herinneren dat we ook kunnen eten en wekken eetlust op. Wat dat betreft zijn we een soort honden van Pavlov. Door eten te ruiken of te zien, loopt het water ons al in de mond.”
Het risico van onderweg eten, is volgens Hermans dat je afgeleid bent of niet met aandacht eet. “In onderzoek zien we dat het direct effect heeft als mensen afgeleid raken tijdens het eten. Ze gaan niet alleen op het moment zelf meer eten, maar ook een paar uur later. Als je ’s middags on the go hebt geluncht, loop je het risico dat je ’s avonds meer eet tijdens het diner. Door niet met aandacht te eten, houd je je brein dus als het ware voor de gek. Ik pleit er daarom voor om aan tafel eten de voorkeur te geven. Leg je laptop, telefoon of tablet weg en eet met aandacht.”
Een dikmakende omgeving
Zijn er nog meer nadelen? Ja, stelt de fooddesigner en trendwatcher. Het on the go-aanbod is nog niet gezond genoeg: “Een groot deel van het eten en drinken dat je kunt kopen, bevat te veel vet, koolhydraten, suiker of is lang houdbaar gemaakt. Steeds meer mensen voelen weerstand tegen de dikmakende omgeving. Je moet wel heel sterk in je schoenen staan als je om zes uur op de trein wacht en pizza en friet ruikt. Zien eten, doet eten. Het zet ons dus aan tot meer consumptie.”
Een ander nadeel is al het verpakkingsmateriaal. Bordewijk: “Dat begint echt een doorn in het oog te worden. Het is bijna onoverkomelijk om plastic te gebruiken. Je kunt ongekookte rijst wel verpakken in karton, maar als je een bowl met gekookte rijst verkoopt dan gaat dat niet. Er wordt hard gewerkt aan alternatieven, alleen valt dat nog niet mee. Er zijn weinig biobased materialen die aan alle eigenschappen voldoen. Een verpakking moet namelijk verhit kunnen worden, tegen vocht kunnen en biologisch afbreekbaar zijn. Alleen zijn veel afbreekbare verpakkingen pas afbreekbaar als je ze boven de zestig graden verhit, niet als je ze op de composthoop legt. Het brengt dus veel technische uitdagingen met zich mee.”
Ben je benieuwd hoe je alle eet- en drinkverleidingen onderweg het beste kunt weerstaan? Lees het in Lekker Gezond 10.
