Al jaren weten we dat we omringd worden door microplastics. Maar nu zijn de minuscule deeltjes plastic zelfs aangetroffen in menselijk bloed en organen en worden de schadelijke effecten steeds duidelijker. Eigenlijk wil je dit allemaal niet weten, maar je moet wel! Want als je er meer vanaf weet, weet je ook wat je kan om ze zoveel mogelijk uit je leven te bannen.
Jarenlang zagen we vooral de ellende veroorzaakt door stukken plastic afval in zee, waar dieren in verstrikt raken en die worden teruggevonden in de magen van vissen en andere zeedieren. In dit artikel gaat het juist over minuscule deeltjes plastic. Deze deeltjes noemen we microplastics (kleiner dan 5 millimeter) en nanoplastics (kleiner dan 0,001 millimeter). Microplastics worden gevonden in afvalwater, drinkwater, vissen, schelpdieren, in de lucht die we inademen en in bepaalde voedingsmiddelen.
Onderzoek naar plastic
Doordat er de afgelopen jaren massaal onderzoek is gedaan naar microplastics, weten we er al best veel over. “Hoe kleiner de deeltjes, hoe schadelijker ze lijken”, zegt Dick Vethaak, emeritus hoogleraar en onderzoeker aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. “Al eerder zijn er microplastics gevonden in menselijke ontlasting. Grotere microplastics kan het lichaam zelf afvoeren. Voor zover we nu weten, zijn die over het algemeen tamelijk onschuldig. We maken ons dan ook met name zorgen over die hele kleine deeltjes, de nanoplastics.”
Van onderzoek naar het effect van deze piepkleine deeltjes plastic op dieren, kunnen we al veel leren. “Bij waterdieren en knaagdieren worden deze kleine plastic deeltjes in beperkte mate door het lichaam opgenomen, om zich vervolgens via de bloedbaan te verspreiden, waarna ze zich kunnen ophopen in weefsels. Met nadelige gezondheidseffecten als gevolg, zoals ontstekings- en immuunreacties, DNA-schade en neurotoxische, ontwikkelings- en kankerverwekkende effecten. Recent onderzoek suggereert zelfs dat nanodeeltjes van polystyreen, een kunststofsoort, de ziekte van Parkinson veroorzaakt bij muizen. Plastic deeltjes kunnen ontstekingsreacties uitlokken.” Toch betekent dieronderzoek niet meteen dat deze bevindingen ook wat zeggen over mensen. “Bij experimentele studies met dieren worden vaak hele hoge concentraties van een bepaalde stof getest. In het geval van microplastics is dit niet te vergelijken met wat wij mensen dagelijks binnenkrijgen,” aldus Dick.
5x microplastics vermijden
Harde bewijzen over welke schade microplastics aanrichten in ons lichaam, zijn er dus nog niet. Daar is het nog te vroeg voor, al lijken microplastics wel gevaarlijker dan gedacht. Reden genoeg om zoveel mogelijk microplastics uit je leven te bannen dus.
1. Smeer plasticvrij
Van crèmes, scrubs tot je lippenstift: uit onderzoek van de Plastic Soup Foundation blijkt dat
in negen van de tien cosmeticaproducten microplastics zitten. Het kan dus zomaar zijn dat je ongemerkt elke dag je gezicht insmeert met stukjes plastic. Er zijn zelfs vermoedens dat deze plastic deeltjes door je huid opgenomen worden en via deze weg in je bloedbaan terechtkomen. Benieuwd of er in jouw tandpasta, dagcrème of douchegel microplastics zitten? Check het heel eenvoudig door de app Beat the Microbead op je telefoon te downloaden. Hiermee scan je de ingrediëntenlijst van elk verzorgingsproduct en weet je het meteen. Handig om te weten: de Plastic Soup Foundation certificeert merken die helemaal microplasticvrij zijn met het ‘Zero Plastic Inside’ logo. Inmiddels vallen daar al meer dan 150 merken onder, zoals Weleda, Naïf, Happysoaps en Nuud.
2. Investeer in een zero-waste garderobe en interieur
Ga je winkelen? Probeer dan kleding gemaakt van stoffen als polyester (óók gerecycled polyester), PET, PVC, nylon, acryl en viscose te laten hangen. Stoffen die geen schadelijke vezels afgeven (en meestal nog langer meegaan ook, dus duurzamer!) zijn katoen, linnen, hennep, bamboe en lyocell/tencell/monocel. Dit principe kun je ook toepassen bij het aanschaffen van spullen voor in je huis. Van je bankstel tot kussenhoezen, van je gordijnen tot vloerkleden.
3. Doe alleen nog grote wasjes
Als je fors met je hand over je fleece trui wrijft, komen miljoenen plasticvezels vrij. Hetzelfde gebeurt tijdens het wassen. Uit een onderzoek van de Newcastle University blijkt dat hoe meer water er ten opzichte van de hoeveelheid was in de machine zit, hoe meer deeltjes er loskomen. Het water wordt door de stof gedrukt en ‘plukt’ de kleine deeltjes als het ware los. Was dus altijd met volle trommel vol en kies het standaard wasprogramma. Wassen met een Guppy-waszak helpt ook om minder microplastics het milieu in te spoelen. Kies daarnaast voor een wasmiddel zonder microplastics. Duurzame plasticvrije merken zijn wasmiddelen van Seepje, Ecover, Marcels Green Soap, NaturalSenz en Almawin.
4. Ga voor hout en glas in je keuken
Van snijplanken, afwasborstels tot de broodtrommels van de kids. Werp een blik in je keukenkastjes. Dikke kans dat je plastic tegenkomt. Gelukkig bestaat voor vrijwel alles een plasticvrij alternatief. Schaf een paar glazen potten aan en bewaar daar je pasta, granula en rijst in. Vervang plastic broodtrommels en drinkflessen door roestvrijstalen exemplaren. Dek je graag restjes eten af met folie? Met herbruikbare bijenwasdoeken of siliconen, flexibele deksels kun je aluminium- en vershoudfolie in de keuken vervangen. En die plastic bakjes waar je koelkast vol mee staat? Die vervang je door glazen bakjes met bijvoorbeeld een bamboe deksel. Zo dring je de hoeveelheid plastic in je keuken flink terug. En wat je voeding betreft: eet puur, het liefst biologisch en skip de kant-en-klare maaltijden en ingeblikte producten (of kies voor een conservenfabrikant die de binnenkant van de blikjes niet met BPA coat).
5. Maak je eigen schoonmaakmiddelen
Afwasmiddel en allesreiniger kun je prima zelf maken. Dat scheelt je een hoop plastic verpakkingen en zo spoel je minder vervuilende stoffen door je gootsteen. In je basispakket met eco-schoonmaakmiddelen hoort op de eerste plaats: soda. Deze alleskunner lost hardnekkig vuil en vet op. Een prima middel om je vaat mee te wassen! Ook een goed schoonmaakmiddel: groene zeep in combinatie met gekookt water en een beetje soda. Voeg het bij elkaar, klop de zeep en soda los, laat het mengsel afkoelen en giet het in een leeg flacon – een goede en goedkope allesreiniger.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
