De toename van klachten bij chronische ziekten bij kinderen heeft veel te maken met hoeveel een kind beweegt. Hoe zit dat exact? Kinderarts Boony Thio: “Krijgen kinderen naast hun ziekte ook andere klachten, overgewicht, een slechte conditie, een slechte motoriek, dan wordt normaal functioneren met de chronische ziekte lastiger.”
In de spreekkamer schudt kinderarts en kinderlongarts Boony Thio vooral handen van kinderen met (chronische) longproblemen. Ook ziet hij kinderen met overgewicht. Zijn eerste vraag aan hen: hoe ver woon je van school?
Waarom vraagt u kinderen met overgewicht hoe ver ze van school wonen?
Boony Thio, kinderarts en kinderlongarts bij Medisch Spectrum Twente: “Veel kinderen met overgewicht gaan op de fiets naar school, ook als de school dichtbij is. Probeer eens te wandelen, zeg ik dan. Door het overgewicht verbrand je met wandelen relatief veel calorieën. Winst is vooral te behalen door het veranderen van dagelijkse, haalbare, kleine dingen.”
Waarom is bewegen belangrijk voor kinderen?
“Alles wat een kind leert, ook de motoriek, vergeet een kind nooit meer. De zenuwbanen, een soort snelwegen die zich op jonge leeftijd vormen, profiteren we ons hele leven van. Samen bewegen is bovendien essentieel om te leren communiceren met andere kinderen en te leren plezier daarin te hebben. Bovendien stimuleert beweging de groei van spieren, botten, organen in de juist verhouding. Mensen zijn gebouwd om te bewegen. Veel meer dan we nu doen. We, ook kinderen, bewegen tegenwoordig veel te weinig.”
En dus worden kinderen steeds dikker?
“Ja en nee. Lang niet alle kinderen worden te dik van weinig bewegen, maar dat wil niet zeggen dat het niet slecht voor ze is. Te weinig bewegen betekent dat niet alleen je conditie achteruitgaat, maar ook dat je spierweefsel verdwijnt en vetweefsel toeneemt. Dit verstoort het hormonale evenwicht in een fase dat je lichaam groeit, wat tot lichamelijke klachten kan leiden. Bij kinderen met een chronische ziekte worden deze klachten vaak toegeschreven aan hun ziekte, maar ook te weinig beweging kan dus een rol spelen.”
Hoe belangrijk is bewegen voor kinderen met chronische ziekten?
“Bij Medisch Spectrum Twente willen we dat kinderen met een chronische ziekte zo normaal mogelijk kunnen meedoen met andere kinderen en niet in een sociaal isolement terechtkomen. Het hebben van een goede conditie is dan belangrijk: het geeft een buffer. Stel je hebt een wat kleine motor in de auto, maar geen aanhanger. Dan kun je nog redelijk uit de voeten komen. Maar is de motor kleiner en heb je deze last wel, dan lukt je dat niet meer goed. Zo werkt het ook bij kinderen met een chronische ziekte. Krijgen ze naast hun ziekte ook andere klachten – denk aan overgewicht, een slechte conditie, een slechte motoriek – dan wordt normaal functioneren met de chronische ziekte lastiger. Ze zakken dan sneller door het ijs, omdat ze te weinig bewegen en te zwaar zijn.”
Welke rol spelen de trends van de moderne samenleving?
“Dat veel kinderen te weinig bewegen en te zwaar zijn kunnen we niet los zien van de moderne technologie, zoals smartphones en tablets. Voor kinderen is het moeilijk om daar maat mee te houden. Dat wat wordt aangeboden op beeldschermen is te aantrekkelijk voor kinderen en werkt hypnotiserend. Je zet het kind als het ware in een snoepwinkel zonder toezicht. En dat kan klachten veroorzaken of verergeren. Als een kind bijvoorbeeld naar de wc moet, maar net met een spannend spelletje bezig is op de telefoon, dan gaat het niet. Het kind heeft soms niet eens door dat het naar de wc moet. Het gevolg: hij of zij raakt verstopt of krijgt plasproblemen.”
Hoe kunnen ouders hierop inspelen?
“Ouders werken het deels zelf in de hand: ze zitten vaak zelf ook op hun smartphone of tablet. Technologie is net een speen: het houdt kinderen rustig. Het is voor ouders dus een makkelijke manier om hun kind stil te krijgen of te houden. Als ouders zou je bewuster kunnen worden van dit soort fenomenen en het gebruik van technologie kunnen limiteren. Ga buiten bewegen! Samen met vriendjes of met elkaar als gezin.”
Moeten we de tablet, smartphone en andere technologische snufjes verbannen?
“Nee! Technologie kan ook verbinden en ervoor zorgen dat kinderen in beweging komen, kijk naar de Pokémon Go hype. Bovendien houd je technologie niet tegen. De aantrekkingskracht van technologie kunnen we ook ombuigen naar iets positiefs. Mijn stelling is: kinderen genieten van samen bewegen. Technologie kan daarbij helpen. Op dit moment beschikken we op de polikliniek kindergeneeskunde over een elektronische playground. Een speelveld waarbij met behulp van een beamer bewegende figuren op de grond worden geprojecteerd. Het daagt kinderen uit om samen, in spelvorm, te bewegen. We noemen dat persuasive gaming. Een bijkomend voordeel van deze spelvorm is dat iedereen op zijn eigen inspanningsniveau kan worden uitgedaagd. Dat betekent niet dat knikkeren, skeeleren of een potje voetbal niet meer moet worden gedaan, maar technologie kan helpen om kinderen uit te dagen en een steentje bijdragen om weer (meer) te gaan bewegen. Dat is nodig en daar zet MST zich voor in.”
